Huisbezoek, een moeilijk onderdeel van de taak van de ambtsdrager (II)

Hoe zet men een gesprek op huisbezoek op? Met die vraag sloot het eerste artikel over dit onderwerp af. Veel ambtsdragers zijn met die vraag een beetje verlegen en die verlegenheid is soms ook duidelijk aanwezig bij degenen die huisbezoek ontvangen. Het kost in de regel niet zo veel moeite om met elkaar in gesprek te raken, maar zodra men de dingen nadert waarom het gaat, de dingen van geloof en leven, vallen er dikwijls stilten. Er treedt dan niet zelden stagnatie op. De vraagstelling is dikwijls moeilijk, de antwoorden zijn kort of ontwijken de eigenlijke bedoeling van de vragen en menige ambtsdrager ervaart het als erg moeilijk goede invalshoeken te bedenken om over deze dingen tot een gericht gesprek te komen. Veel mensen geven zich, als het op het persoonlijke geloofsleven aankomt, nu eenmaal niet zo gemakkelijk bloot. En de weldenkende ambtsdrager zal zich altijd bewust zijn dat hij met mensen omgaat, die de dingen van het geloof op verschillende manier, al naar hun instelling en levensomstandigheden zijn, beleven. Dat vraagt van de ambtsdrager in de benadering van mensen een zekere mate van flexibiliteit en vindingrijkheid.

Recht op het doel af
Nu zijn er die op het standpunt staan dat men over het huisbezoek niet moeilijk hoeft te doen. Technieken en strategieën bedenken om het gesprek op huisbezoek optimaal te laten verlopen, zijn echt niet nodig. Als de ambtsdragers zich van hun taak en verantwoordelijkheid bewust zijn, van te voren een gedeelte van de Heilige Schrift hebben overdacht om het gesprek langs de lijnen dààrvan richting en stuur te geven en vooral ook in het gebed van te voren hebben gevraagd of de Here God bijstand wil geven in de ordening van gedachten en de keuze van woorden dan mag men de loop der dingen rustig afwachten. De loop van een gesprek is nu eenmaal niet te plannen en toepassing van gesprekstechnieken kunnen aan een huisbezoek ook een geforceerd karakter geven. Men moet het maar een zo natuurlijk mogelijk verloop geven. En sommigen huldigen daarbij de stelling: zonder omtrekkende bewegingen recht op het doel af!

Van het alledaagse naar het geestelijk leven
Met dit alles kan men het eens zijn, zeker waar het de geestelijke voorbereiding van het huisbezoek betreft, maar in de praktijk worden de gesprekken op huisbezoek èn door bezoekers èn door bezochten dikwijls toch als een beetje moeizaam ervaren. De ambtsdrager, die graag openingen wil voor een goed gesprek, doet er daarom goed aan van te voren enkele dingen te overdenken. Bij wie ga ik (of gaan wij) op bezoek? Wat weet ik van de broeders en zusters met betrekking tot hun instelling, karakter, openheid, maatschappelijke positie, bijzonderheden in sociaal opzicht, hun interesses en niet in de laatste plaats hun visie op en beleving van de dingen van geloof en leven? De ervaring leert dat een zekere openheid kan worden bereikt als bij de inzet van het gesprek over de essentiële dingen wordt aangeknoopt bij dingen en omstandigheden, die het leven van de bezochten bepalen. De sprong van het alledaagse naar het geestelijk leven hoeft niet groot te zijn. Deze twee liggen als het goed is zelfs met elkaar verweven. Als geïnformeerd wordt naar het werk dat de man mag doen en het blijkt dat hij daarin voorspoedig en gelukkig mag zijn; als desgevraagd met enthousiasme over de goede studieresultaten van de kinderen door de ouders wordt gesproken, kan het gesprek op het thema dankbaarheid worden gebracht. Heeft men te maken met mensen in wier leven zich veel ziekte en moeiten voordoen dan wordt het al moeilijker. Het aspect van onze aan- en sterke afhankelijkheid jegens de Here God zal dan sterk aandacht moeten krijgen, het leven in vertrouwen en overgave aan de Here.
Wat is het fijn als mensen, in wier leven ten opzichte van dat van anderen zich soms zo ongebalanceerd veel verdriet en ellende ophoopt, merken dat de ambtsdragers - na stil te hebben geluisterd - woorden spreken die wel overwogen zijn, woorden die aan de Heilige Schrift ontleend of daaraan gerelateerd zijn. En daardoor echte betrokkenheid tonen. Want daarvan is niet altijd sprake, wat door mensen soms haarscherp wordt gezien en pijnlijk wordt gevoeld. Ik herinner mij van mensen, die in erg moeitevolle omstandigheden huisbezoek kregen, de opmerking: „hij praatte er wel met ons over maar zijn ogen waren er niet bij". En laat men onder zulke omstandigheden als ambtsdrager niet te gemakkelijk woorden in de mond nemen. Een bevriende ambtsdrager uit een andere kerkgemeenschap dan de onze vertelde mij enige tijd geleden over een collega, die verbaal zeer begaafd was en het vermogen bezat om mensen in kommervolle omstandigheden op indrukwekkende manier te troosten.
Had zich in gezinnen of families een schrijnend verlies of diep ingrijpende tegenslag voorgedaan dan werd hij er heen gestuurd omdat hij trooster bij uitnemendheid was. In elke situatie wist hij wel woorden te vinden die van toepassing leken. Totdat zich in zijn eigen directe omgeving iets voordeed wat in zijn eigen leven een heel diepe inslag veroorzaakte. Zó diep, dat hij zich in het verdriet daarover realiseerde dat hij op menig adres in soortgelijke omstandigheden waarschijnlijk al te gemakkelijk woorden van troost en bemoediging had gesproken en al te gemakkelijk had gezegd dat hij zich de zorg, de moeite en het verdriet heel goed kon indenken. Hij is naar enkele van die adressen teruggegaan om dat gewoon eerlijk uit te spreken en te zeggen dat hem eerst nu goed duidelijk was geworden hoe een mens zich onder zulke omstandigheden kan voelen.
Als het aankomt op aanknopingspunten voor het gesprek op huisbezoek kan ook worden gedacht aan ingrijpende gebeurtenissen en ontwikkelingen die zich in de samenleving om ons heen en op wereldschaal voordoen. Samen proberen daarin bij het licht van de bijbel Gods sturende hand aan te wijzen kan heel opbouwend en richtingwijzend zijn, terwijl het dan soms van het algemene wat makkelijker op het bijzondere van het persoonlijke leven kan worden gebracht. Zo zijn natuurlijk veel meer invalshoeken te bedenken, die het leven van elke dag raken en van waaruit lijnen naar de persoonlijke verhouding tot de Here God zijn te trekken. Zo'n gesprek hoeft èn naar de kant van de bezoekers èn naar die van de bezochten echt niet krampachtig of geforceerd te zijn. Als de ambtsdragers laten blijken niet gekomen te zijn om bij de bezochten geestelijk de maat te nemen maar om van hart tot hart te spreken over ons christelijk geloof en de betekenis voor het leven van elke dag, kan een sfeer van openheid en wederzijdse toegankelijkheid het gesprek kenmerken.

Heel moeilijke gesprekken
En dan zijn er natuurlijk ook de heel moeilijke gesprekken, bijvoorbeeld met mensen die malcontent zijn over de prediking. Die ontevredenheid vormt een punt apart. Omdat de redactie van Ambtelijk Contact heeft gevraagd over dit onderwerp te schrijven moet ik het hier voor dit moment onbesproken laten. Maar de bezoekende ambtsdrager komt op zijn tocht door de gemeente nog veel meer moeilijke dingen tegen.
Buiten het gemis en het verdriet over het verlies van geliefden, zijn er de moeilijkheden met kinderen die uit de pas lopen, de verstoordheid in huwelijksverhoudingen, de ongehuwd samenwonenden en niet in de laatste plaats leden van de gemeente die met elkaar in onmin leven.
In onze tijd, vol polarisatie en verscheurdheid, zouden ambtsdragers zich wat meer moeten toeleggen op de vraag hoe zij vanuit de christelijke optiek aan conflictbeheersing zouden kunnen bijdragen. Wat gaat er in sommige gemeenten veel stuk door het onvermogen en ontbrekende initiatieven om principiële conflicten goed te begeleiden en persoonlijke conflicten onder beheersing te brengen. Kerkeraden volgen daarin dikwijls gemakshalve of uit onvoldoende vermogen zelf zich over de conflictueuze situaties een onderdeel te vormen, maar de toonaangevende figuren in hun midden. Staat een gemeente onder de dreiging van conflicten of van scherpe persoonlijke tegenstellingen tussen broeders en zusters dan kunnen met wijsheid en onderscheidingsvermogen gevoerde gesprekken op huisbezoek heilzaam en preventief werken. Zorgen dat alle schapen bij de kudde en de herder blijven en in vrede met elkaar leven is geen gemakkelijke opdracht.
In alle bescheidenheid zou ik jonge, pas beginnende ambtsdragers en allen die in dit mooie werk op verantwoorde wijze bezig willen en mogen zijn en die voor hun gevoel nog wat goede aanwijzingen zouden kunnen gebruiken, willen wijzen op de destijds in onze kring verschenen boeken „Uit liefde tot Christus en zijn gemeente" en „Verricht een dienst ten volle". Vooral het laatste boek reikt in de vragen waarmee de ambtsdrager vandaag te doen kan krijgen, goede gedachten aan. En voor wie het lezen van deze boeken een te grote inspanning betekent (hoewel de inhoud van deze boeken zeer toegankelijk is) zou kunnen beginnen met het pas verschenen boekje „toegerust tot het ambtelijk werk" van ds. J. van Amstel, een boekje dat op eenvoudige, in voor iedereen bevattelijke woorden, beginnende ambtsdragers een beetje op weg wil helpen. Het is een uitgave van de Groot-Goudriaan in Kampen, nog maar net verschenen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen