Werkmans „Lijst van Christelijke Literatuur"

De boekenlijst op scholen voor voortgezet onderwijs baart nogal eens zorgen. Het probleem kan van uiteenlopende aard zijn. Vooral voor leerlingen uit christelijke gezinnen, maar ook voor hun ouders, is het vaak moeilijk tot een verantwoorde samenstelling van de boekenlijst te komen. Immers, waar tieren dubieuze gewassen zo welig als op het akkertje van de literatuur? En dan gaat het werkelijk, al dan niet functioneel, om meer dan vloeken alleen!
Om mavo-, havo- en vwo-leerlingen in dit opzicht een christelijke handreiking te doen, heeft de Vrijgemaakt-Gereformeerde neerlandicus Hans Werkman een dertig pagina's tellende „Lijst van Christelijke Literatuur" vooral van na 1945 tot heden samengesteld. Maar hij steekt er, zoals hij zelf zegt, meteen een waarschuwend vingertje bij omhoog. Werkman is namelijk, hoewel principieel, niet eng in de ingewanden. Het boekje, zegt hij terecht, is niet geschikt om er een complete literatuurlijst voor een schoolexamen uit samen te stellen, want christelijke literatuur vormt maar een klein deel van het geheel der letteren. Een klein deel, zeker. Maar niet om te verwaarlozen. En dat gebeurt in hooghartigheid vaak. Vooral door wat „het andere kamp" wordt genoemd. Christenen zouden überhaupt geen kunst van betekenis hebben voortgebracht, en met name Calvinisten zouden een vijand van cultuur zijn. Maar wat is hét Calvinisme, en wie is dé Calvinist? Het is dwaas hier te gaan generaliseren. Terecht heeft vlak na de oorlog '40-'45 prof. dr. J. Waterink in zijn boek „Uren met Calvijn" al de wijdverbreide opvatting gepareerd dat Calvinisten in hun algemeenheid zoiets als cultuurbarbaren zouden zijn.
Een misvatting, zeer hardnekkig, is ook dat van protestantse zijde nauwelijks literatuur van gewicht zou zijn geproduceerd, en dat is de tweede reden waarom Werkman zijn lijst van christelijke literatuur over de laatste halve eeuw heeft uitgebracht. Leerlingen (en leraren) kunnen er hun winst mee doen. Maar ook verenigingen en praatgroepjes met belangstelling voor literatuur. Dat aan zo'n lijst behoefte bestaat, is dikwijls gebleken.
Op de vraag wat literatuur is, en wat christelijke literatuur, gaat Werkman slechts kort in. Er is een bibliotheek over volgeschreven. De definities lopen soms ver uiteen. Er zijn dichters die indringende, ontroerende religieuze gedichten hebben geschreven en die toch liever niet als christelijk dichter beschouwd willen worden. En soms zijn er uitgesproken christelijke romanciers, wier romans echter nauwelijks meer dan een christelijk sausje vertonen. De grenzen liggen nogal eens onhelder. In minder dan twee bladzijden legt Werkman er getuigenis van af waarom hij bepaalde auteurs niet en waarom hij anderen wel heeft opgenomen.
Werkmans literatuurlijst vermeldt meer dan honderd namen, waaronder ook enkele rooms-katholieke, en enige honderden titels. Van Achterberg tot Wilma. Uit deze twee namen blijkt al dat niet alleen auteurs zijn opgenomen, die stijf staan van rechtzinnigheid. Trouwens ook uit het vermelden van bijvoorbeeld de zeer eigenzinnige Koos van Doorne, die nog Vrijgemaakt ouderling is geweest maar vanaf zijn twaalfde jaar al geen Calvinist meer was en als buitenkerkelijk gelovige eindigde, kan geconcludeerd dat er niet kinderachtig is geselecteerd. Van Doorne publiceerde destijds enkele zeer goede romans en verzenbundels. Op de lijst komen ook een paar auteurs voor, aan wie de P.C. Hooftprijs of andere literaire prijzen werden toegekend, zoals Ida M. Gerhardt. Een naam overigens, die bij de samensteller ook wel enige aarzeling had opgeroepen. Zij is een dergenen namelijk, die „per se niet bij zoiets als een christelijke literatuur willen horen". Werkman nam ook een stuk of wat jonge dichters op, van wie, en dan ook nog zeer recent, een eerste bundel werd uitgebracht. Dat lijkt me minder verstandig. Met een mijner ooms, die deze uitdrukking nogal eens bezigde om iemands geestelijke rijpheid te taxeren, ben ik geneigd te zeggen: laat het eerst maar eens overzomeren en overwinteren. De lijst bevat drie rubrieken: romans/verhalen, poëzie en beschouwend proza. Een van de criteria voor vermelding was ook dat de lectuur nog toegankelijk is, dat wil zeggen: verkrijgbaar. Ik vermoed dat het onderwijs, organisaties, literaire clubs e.d. met deze inventarisatie een goede dienst is bewezen. Met Werkman hoop ik dat de lijst, die uiteraard niet volledig is, voor „de ontkenners van christelijke literatuur" aanleiding zal zijn de door hen veronderstelde witte vlek alsnog in te vullen. De eenvoudig uitgegeven brochure is voor ƒ 6,20 (inclusief verzendkosten) te bestellen via bankrekeningnummer 69.20.60.316 ten name van C. van Baardewijk te Apeldoorn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen