Opgang uit de hoogte

Profetisch licht over Kerst
Kerstfeest ontvangt zijn eigen uitleg door de hemel zelf. Daarom ontwaakt aan het begin van het evangelie de Geest van de profetie. Maria zingt haar lofzang. Zij spreekt die uit, daarbij teruggrijpend op motieven uit het oude testament. Zacharias begint te profeteren. Het staat er nadrukkelijk. Zijn spreken sluit zich evenzeer aan bij de profetieën van het oude verbond, maar het betekent tegelijk ontsluiting van het nieuwe.
Zijn zoon, Johannes is zijn naam, staat op de drempel van oud en nieuw. Hij is de grootste onder die van vrouwen geboren zijn uit het verbond dat de verdwijning nabij is. Maar in al zijn grootheid is hij geringer dan de kleinste uit het nieuwe verbond, dat God besluit met zijn volk in Christus.
Oud en nieuw reiken elkaar de hand in Zacharias' profetie. Een periode tussen de testamenten wordt daarmee afgesloten. De openbaring Gods gaat voort. Blanco bladzijden als tussen Maleachi en Mattheüs worden niet meer aangetroffen. De rol van Gods openbaring wordt aan beide zijden beschreven, vol als zij is van de gebeurtenissen van het heil.

Zon of Telg
De openbaringsnaam die Zacharias noemt is Opgang uit de hoogte. Het is een rijke en heerlijke naam: „met welke ons bezocht heeft de Opgang uit de hoogte" (Luc. 1:78).
Die naam vraagt eerst om toelichting. De vertaling die wij gebruiken wekt de gedachte aan een zonsopgang. Het woord dat het Grieks geeft is anatolè. Hetzelfde woord werd in de Griekse vertaling van het oude testament gebruikt, waar het Hebreeuws vertaald diende te worden met Spruit, schoot, loot of telg. Er is een aantal teksten, dat dit woord gebruikt om de Messias aan te wijzen. Vandaar dat er een pleit gevoerd kan worden om ook in de tekst die we zojuist noemden te vertalen met telg. Prof. Van Bruggen geeft in zijn nieuwe commentaar op Lucas, onlangs verschenen, de voorkeur aan deze vertaling:
„Vanwege de eigen diepe barmhartigheid van onze God, waarmee naar ons omzag Telg-uit-de-hoge".
Hij sluit zich daarbij aan bij de gedachte uit het oude testament, waarin de komende Messias gezien wordt als een telg of spruit, vgl. Jer. 23:5v.; 33:15v., Zach. 3:8; 6:12. Zo kan het zonder meer duidelijk worden dat de Messias wordt bedoeld.
Toch zijn er argumenten die ons doen kiezen voor de vertaling: Opgang uit de hoogte. We menen, dat op deze wijze een goede aansluitng wordt verkregen met de profetie van Maleachi, waarin eveneens sprake is van de geboorte van de wegbereider (hfdst. 3:1; 4:5). Deze woorden worden in de profetie van Zacharias de priester, toegepast op Johannes de Doper. Zo ligt het voor de hand ook de woorden uit Mal. 4:2 te betrekken op de woorden die Zacharias als profetische priester sprak: „Ulieden daarentegen die mijn naam vreest, zal de Zon der gerechtigheid opgaan, en er zal genezing zijn onder zijn vleugelen". De Opgang uit de hoogte mogen we beschouwen als de vervulling van deze oud-testamentische profetie.
Zoals de zon opgaat en licht verschaft, zodat zij die in de duisternis verkeren, door dit licht geleid kunnen worden en hun voeten mogen richten op de weg van de vrede, zo zal de opgang uit de hoogte verschijnen aan degenen die gezeten zijn in duisternis en schaduw des doods. Wij verstaan onze tekst dus als een aanduiding van het licht dat in Christus verschenen is. Hij is het Licht der wereld. Hij is de Opgang uit de hoogte. In Hem gaat het licht op over een wereld, verloren in schuld. Door Hem wordt het Kerstfeest. En in Hem reiken oud- en nieuw verbond elkaar de hand. Waarom zouden we ook niet zeggen, dat in Hem het oude en het nieuwe jaar hun eenheid vinden. Want door zijn komst is het grote jubeljaar aangebroken, dat verlossing schenkt aan al Gods volk. De jaren tellen immers naar het geboortejaar van de Here Jezus Christus?

Opgang, maar dan van boven-uit
Opmerkelijk, die aanduiding, die op zichzelf innerlijk tegenstrijdig schijnt te zijn. Opgang, dat is een beweging van beneden naar boven. Maar déze Opgang is er een uit de hoogte. Dat wil zeggen Hij komt van boven naar beneden.
Vandaag is dit in al het denken van de religieuze mens de zaak: van beneden naar boven. De mens zoekt omhoog te komen. Zo hoog, dat hij God kan bereiken, en als het kan, Hem evenaren.
Die beweging van beneden naar boven treffen we overal aan. Zij vindt haar uitdrukking in de bekende en moderne zegswijze, dat alles wat wij weten van beneden komt. Ook als zij iets zeggen over God en Christus, komt het van beneden. Dat spreken is de consequente uitdrukking van alle menselijke streven, dat in de beweging van beneden naar boven een uitdrukking vindt. Maar het evangelie noemt de naam van de Verlosser. Zij spreekt van de opgang. Inderdaad, een omhoogkomen. Maar dan een opgang uit de hoogte. Dat wil zeggen dat, zal er werkelijk van een rijzende zon sprake zijn, dan is dat een gave van boven naar beneden. Het evangelie is een geschenk van de hemel, omdat de Christus als Zon der gerechtigheid een gave van de hemel is aan verloren mensen. Opgang uit de hoogte. Het is de typering van alle werkelijke verlichting en kennis. Wij ontvangen haar van boven. In deze beweging van beneden naar boven, die alleen kan geschieden doordat Christus gegeven wordt door de Vader zelf, in deze beweging worden alle andere bewegingen waarvan sprake is in de tekst, verklaard.

Beweging in God
Zacharias spreekt over de innerlijke bewegingen der barmhartigheid. Dit is de beweging die er in God is. Indien ooit duidelijk is geworden, dat God niet de onbewogen God is, op een verre afstand van de mens, dan is het duidelijk geworden in de komst van de Opgang uit de hoogte.
Christus is het, aan wie wij kunnen zien, hoezeer er een beweging in God is. Immers de diepste bewegingen in God zijn die van eeuwige barmhartigheid. In God is zuiver beweging van ontferming, van goedertierenheid. Voordat een mens zich in beweging zet naar God toe, is er een beweging van God naar de mens toe.
Daarom staat er, dat God in Christus heeft omgezien naar de mens. In Psalm 8 was reeds sprake van een goddelijk omzien. „Wat is de mens, dat Gij zijner gedenkt en het mensenkind dat Gij naar hem omziet". God heeft de mens geschapen. Maar die mens is van God afgevallen. Maar God herinnert zich de mens, en Hij ziet naar hem om. Hij zoekt hem. Hij keert zich naar hem toe. En zo bezoekt God de mens met zijn heil.
Zacharias neemt hetzelfde woord over. God heeft bezocht, en verlossing teweeggebracht. Gods genadebezoek geschiedt in Christus. Zo geeft God aan, dat Hij denkt aan de mens. Hij herinnert zich de mens en Hij keert zich om om hem te zoeken.
Uitdrukking is het van Gods innerlijke ontfermingen. Men moet om die te leren kennen, niet trachten in Gods geheime en verborgen wezen, in zijn raad of voorzienigheid, in zijn predestinatie of verkiezing binnen te dringen. Men vindt Gods innerlijke ontfermingen slechts in Hem, die de Opgang uit de hoogte is. Beweging in God, we leren ze kennen door de Here Jezus Christus.

Beweging door God
Maar dan is er ook sprake van een beweging door God. Er staat in de tekst, dat deze Opgang uit de hoogte verschijnt aan degenen die gezeten zijn in duisternis en schaduw des doods. Het beeld is duidelijk. Een reisgezelschap is op de gevaarlijke tocht niet aangekomen voor het donker werd. Nu is de duisternis gevallen, vol van dreiging. Duisternis is het, die tegelijk schaduw van de dood betekent. Daar zit de kleine groep dan. De reis is gestaakt. Men durft in het donker geen stap te zetten. Gevaren dreigen van alle kant. Maar alles verandert, wanneer de zon opgaat. Dan wijkt de schaduw van de dood. Dan is de duisternis verdwenen.
Daar is uit 's werelds donk're wolken
een licht der lichten opgegaan
...
De nacht der zonde zal verdwijnen,
genade spreidt haar morgenrood!

Beweging door God. Zij komt tot stand wanneer het licht van Christus gaat schijnen over ons pad. Eerst dan zien we hoe groot het gevaar was, waaraan Hij ons deed ontkomen. De schaduw van de dood is nergens zo donker, als waar zij verdreven wordt door het licht van deze opgaande zon.
En dan is er inderdaad sprake van een opgang, van boven af. Het licht van Christus kan wel op eenmaal schijnen over ons leven, zoals het geval was bij Paulus op weg naar Damascus. Maar in de regel gaat het op, zoals de zon, die eerst gaandeweg het duister doet zwichten.

Beweging naar God
En dan is er een beweging naar God. Om onze voeten te richten op de weg van de vrede. Wat is die weg anders dan de weg van Gods geboden: wat vree heeft elk die Uwe wet bemint. Wat is die weg ook anders, dan Christus, die onze vrede is en die tevens ons de vrede doet kennen. De vrede niet als een bereikt goed, maar als een weg, die naar de vrede leidt.
Het is geen wonder, dat waar dit licht der wereld in ons leven een plaats ontvangt, ook werkelijk feest gevierd kan worden. Kerstfeest, het leert ons dat er buiten Christus slechts duisternis is en schaduw des doods.
Misschien is die toestand voor u wel de enige werkelijkheid. Leer dan, dat het licht dat in de nacht schijnt, niet van beneden komt. Wat zou er in onze werkelijkheid ook aan licht kunnen zijn? De gelovigen leren dit ook wel. Licht van beneden is geen waarachtig licht. Maar als het van boven komt, uit de hoogte dan voert het ook terug naar de hemel.
En dan is er troost. Ook bij de overgang van het oude naar het nieuwe jaar: om onze voeten te richten op de weg van de vrede.
Door de nacht, hoe zwaar, hoe dicht.
Voert Hij mij naar 't eeuwig licht.

W. van 't S.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen