Generale synode van Zierikzee - 1995

De bidstond
Nog niet eerder in ons kerkelijke leven werd er een generale synode in het historische stadje Zierikzee gehouden, ofschoon de gemeente aldaar reeds van 1836 af bestaat en een belangrijke plaats in de kerken heeft ingenomen.

Maar de synode van 1992 besloot om dat nu wel te doen. In de komende tijd zult u van het werk van de synode op de hoogte gehouden worden.

Aan de synode gaat altijd een bidstond vooraf, die onder verantwoordelijkheid van de kerkeraad van de roepende kerk en waarin zo maar enigszins mogelijk de voorzitter van de vorige synode voorgaat.
Dat betekent, dat op donderdagavond 31 augustus in Zierikzee de bidstond werd geleid door ds. J. Westerink. Het grote kerkgebouw van Zierikzee was helemaal vol met gemeenteleden, afgevaardigden en belangstellenden.

Ds. Westerink bediende het Woord uit Psalm 20. Van de hele psalm werd de hoofdzaak onder ogen gezien. Dat gebeurde onder het volgende thema en de volgende gezichtspunten:

Een biddend volk rondom de koning die ten strijde trekt;
1. de nood, die tot het gebed uitdrijft,
2. de HERE tot Wie het gebed zich richt,
3. de verhoring waarvan het gebed getuigt.

Het is een typisch gelegenheidsgedicht, een gebed om overwinning voor de koning, vaker van toepassing dan op David alleen. Er spreekt een geloofsovertuiging uit, die echter lang niet vanzelfsprekend is. Er is dreiging en nood. De berijming zegt: uw klacht. Wat zit er achter die vijanden en daarom ook achter dat smeken? Oorlogsdreiging is gevolg van iets anders. Wat is de echte benauwdheid? Zou God nog wel bij ons willen zijn?
De koning bidt ook zelf. „Hij antwoorde u". Treffend was, wat prof. Maris onlangs schreef over de synode van de Ierse kerk: de synode in gebed bijeen. Zal dat ook van ons gezegd kunnen worden? Zullen de synodeleden wel goede voorbeelden van de kudde kunnen zijn? En de kerken, zijn ze rondom ons? Er zijn zo vele vijanden: de satan, de wereld, onze vijandige natuur van binnenuit. Wat zijn er een moeiten in de gemeenten, wat is er een onderlinge verdeeldheid, wat een praten over elkaar. Is de HERE nog wel bij ons? Zou er nog wel enige zegen van een synode uit kunnen gaan?

Maar de Naam van de HERE staat in de psalm. Zijn Naam is over ons uitgeroepen. Hij dacht aan zijn verbond. Op die Naam wordt een beroep gedaan. Hij is nog Dezelfde. Jakobs God, wordt Hij hier genoemd en we weten waarom. Herdenk de trouw, bidden we. Gods Naam is in Jezus, zijn Naam gaat ook de geschiedenis door.

En nu de verhoring. In vers 6 en vooral 7. Alsof de vijanden al verslagen zouden zijn! De Geest geeft nu geloofsvertrouwen. Ik weet, staat hier. De koning is Gods gezalfde. Hij wijst naar dé Gezalfde. De Messias heeft tòch een ander volk. Het gaat om zijn Naam, zijn Rijk, zijn wil. En je ziet: de psalm eindigt weer met een gebed.

Tot zover een korte samenvatting. De noden van de kerk en de wereld werden aan de Here opgedragen. Niet vergeten werden prof. Oosterhoff en ds. Dol, beiden met hun ernstige ziekte. Gebeden werd om een gezegende synode.

Na afloop was er gelegenheid om bij een kopje koffie elkaar te ontmoeten, kennis te maken met de gastgezinnen en vast vooruit te zien op de komende dag.

Opening van de synode
Op vrijdag 1 september werd de generale synode van Zierikzee geopend. Was de bidstond gehouden in het eigen kerkgebouw, de synode kon daar helaas niet worden gehouden. De banken in de kerk staan gemonteerd op betonnen poeren, en zou men de banken al weg kunnen halen, dan toch die betonnen blokken niet.
De kerkeraad moest naar een andere vergadergelegenheid omzien, en die werd gevonden in wat men in Zierikzee „de nieuwe kerk" noemt. Die is helemaal niet nieuw, want ze dateert van 1848. Bijna iedereen kent wel de ontzaglijke toren van Zierikzee. Daar heeft sinds de middeleeuwen tot 1832 een grote gothische kerk tegenaan gestaan, maar toen die in dat jaar was afgebrand, heeft men ervoor in de plaats een neo-classicistisch „geval" gebouwd, op de manier van een Griekse tempel. Daar worden geen hervormde kerkdiensten meer gehouden, en onze kerkeraad kon het gebouw huren van de Stichting Oude Zeeuwse Kerken. Wel een heel apart gebouw; in het stuk dat in ons blad ook verschijnt als openingswoord van ds. J. Oosterbroek zult u er meer over kunnen lezen. Het is heel ruim, alleen heeft men veel moeite moeten doen om de verstaanbaarheid te waarborgen.

Om 9.15 uur opende de voorzitter van de Zierikzeese kerkeraad, ds. J. Oosterbroek, de synode. Hij liet zingen Psalm 119:3 en 17. Och, schonkt Gij mij de hulp van uwen Geest, en! Leer mij, o HEER, de weg door U bepaald. Hij las Openbaring 3:7-13, waarover hij ook in het openingswoord mediteerde.
Dat openingswoord kunt u dus afzonderlijk in ons blad lezen. Daarop ging hij voor in gebed. Wij hoorden, dat prof. dr. B.J. Oosterhoff opnieuw moest worden geopereerd.
Nadat de afgevaardigden naar het belangwekkende openingswoord hadden geluisterd, kon de vergadering worden geconstitueerd. Alle primi- (d.w.z. de als eersten gekozen) afgevaardigden waren aanwezig.
En daarop volgt de verkiezing van het moderamen, in de volgorde: praeses - eerste scriba - tweede scriba - assessor.
In de stemming voor praeses tekende zich af, dat er voorkeur was voor de predikanten P. den Butter en M.C. Tanis. In een tweede vrije stemming werd ds. Tanis gekozen met 31 van de 52 stemmen; de overige waren voor ds. Den Butter (13), J. Plantinga (5), D. Quant (2) en H. v.d. Heuvel (1).
Voor de verkiezing van eerste scriba waren de stemmen eerst erg verdeeld, al had toen ds. D. Quant al 20 stemmen; ds. J. Brons 11 en ds. J. Westerink 12 stemmen. In de tweede vrije stemming kreeg ds. Quant 24 stemmen, ds. Westerink 20 stemmen, ds. Brons 7 stemmen en ds. Van Dijken 1 stem. In de derde stemming tussen de predikanten Quant en Westerink kreeg ds. Quant 25 stemmen en ds. Westerink 27, zodat ds. Westerink tot eerste scriba was gekozen. Voordat de stemming voor de eerste scriba gebeurde, had ds. Den Butter al via de voorzitter van de roepende kerk laten weten, „onder geen beding" eventueel scriba te willen worden. Velen, ook ondergetekende, vroeg zich af, of dat vergader-technisch wel kan.
Bij de stemming voor tweede scriba waren er vele stemmen voor ds. Quant en ds. Brons. Ook de tweede stemming leverde nog geen meerderheid op, maar de derde stemming gaf ds. D. Quant 27 stemmen en ds. J. Brons 25 stemmen, zodat ds. Quant tot tweede scriba gekozen was. Velen stelden nu met een zekere voldoening vast, dat de particuliere synode van het Westen eindelijk weer eens in het moderamen „vertegenwoordigd" was. Dat was sinds 1977 niet meer gebeurd. Het is wel geen plicht, dat elke particuliere synode één man in het moderamen heeft, maar het is toch vele jaren wèl zo geweest en dat wordt dus als een broederlijke manier van handelen gezien.
Daarna moest er nog voor een assessor gestemd worden. Het is nog al eens de gewoonte, dat de praeses van de vorige synode nu assessor wordt, maar ook dat is geen voorschrift en er is ook al wel eerder van afgeweken. Het kon nu ook niet meer, omdat ds. Westerink al tot eerste scriba was gekozen. In deze laatste stemming waren de meeste stemmen verdeeld tussen ds. P. den Butter en ds. J. Plantinga, hoewel ook ds. J. Brons 7 stemmen had. Verder had ds. J.C.L. Starreveld 4 stemmen en ds. J. van Dijken één, terwijl er één van onwaarde was. De tweede stemming leverde op, dat ds. Den Butter met 27 stemmen gekozen was, tegen 25 stemmen voor ds. Plantinga.
Dat betekent, dat deze keer de particuliere synode van het Noorden geen afgevaardigde in het moderamen gekozen zag. Zoals gezegd, het is geen plicht en je kunt er niets van „zeggen", maar je kunt er wel iets van zeggen, nl. dat het royaler en broederlijker was geweest om anders te kiezen. Waarmee natuurlijk niets ten nadele van de wèl gekozenen is gezegd. We zongen nu Psalm 119:45 en 84.

Vervolg van de openingsdag
De synodeleden waren hard aan een kopje koffie toe. Om 11.20 nam het moderamen plaats. De nieuwe praeses, ds. M.C. Tanis (hij was ook al voorzitter van de synode van Rotterdam van 1983 en die van Groningen van 1989) zegde dank voor het vertrouwen. Het was zijn hartelijke wens, de synode dienend te leiden, met nadruk op beide woorden. Hij hoopt op gezegende weken. De kerken denken aan ons. Mogen we werken in afhankelijkheid van Gods leiding en in verbondenheid aan elkaar. Laten we naar elkaar luisteren en met elkaar meedenken. Mogen we zó besluiten, dat het dient tot de eer des Heren en tot heil van de kerken. God roept ons om te arbeiden in gebondenheid aan Schrift en belijdenis, en in relatie tot de kerken.
De praeses nodigde de hoogleraren uit, als prae-adviseurs aan de moderamentafel plaats te nemen: de professoren Van Genderen, Maris, Peels, Velema en De Vuyst. Prof. Van 't Spijker was in verband met de ziekenhuisopname van zijn vrouw nog niet aanwezig.

De voorzitter dankte de roepende kerk, speciaal de voorbereidingscommissies. Hij dacht in dit kerkgebouw terug aan wat Napoleon tot zijn soldaten zei bij de pyramiden van Egypte: Veertig eeuwen zien op u neder. Hier in dit gebouw spreekt de historie sterk en dat is goed, al hadden we graag in het eigen gebouw willen vergaderen. Verleden en heden staan met elkaar in verband. Ook wij hebben kleine kracht, maar mogen we het Woord bewaren.
Ds. Westerink, prediker van de vorige avond, werd bedankt. Psalm 20 heeft veel te zeggen. Moge het Lam onder ons zijn en ons leiden.
De vergadering zong nu Psalm 27:5. Mijn hart zegt mij, o HEER, van uwentwege: Zoek door gebeên met ernst mijn aangezicht.
Het ogenblik was gekomen, dat bij monde van de voorzitter de vergadering haar instemming betuigt met Schrift en belijdenis en afspreekt, dat alle handelingen daarnaar gericht zullen worden. De „Openlijke Verklaring" staat als bijlage bij art. 50 van de Kerkorde, wordt voorgelezen en staande aangehoord als teken van instemming. Daarna ging de praeses voor in gebed, waarin hij de leiding van de Heilige Geest afsmeekte over al het synodewerk. En vervolgens werd Psalm 146:4 gezongen. Die genadig uit den hoge ziet, wie op zijn bijstand wacht.

Toen was de morgen grotendeels voorbij. Het moderamen ging zich beraden op de manier en volgorde van de te verrichten werkzaamheden.
Daarna zou de synode uiteengaan in kleinere delen; de commissies, die van de volle agenda de diverse onderwerpen eerst nader bezien, daarover een voorlopige mening voorbereiden en die straks aan de voltallige synode ter verdere discussie en beslissing voorleggen. Elk synodelid doet aan een bepaalde commissie mee. Elke commissie heeft een samenroeper en een rapporteur.

Zoals aangekondigd zal de synode pas weer in plenaire vergadering samenkomen D.V. van 26 tot 29 september, daarna nog een week in oktober en een week in november. De verwachting is, dat het werk dan gedaan zal zijn.
Van deze eerste synodedag hebt u dus van uw redacteur dit verslag gekregen; het is de gewoonte dat de synode straks zelf een eigen verslaggever voor „De Wekker" aanwijst, zodat u op die manier er verder over zult kunnen lezen.

K. Boersma

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen