Ook uit de mond der kinderen...

In het gebouw van de Christelijke Hogeschool De Driestar te Gouda vond op woensdag 2 oktober de presentatie plaats van een derde bundel liederen voor de gereformeerde gezindte. Nadat deel 1 van de kinderbundel verscheen, waarvan er intussen 10.000 exemplaren gedrukt zijn, zag de bundel „Uit aller mond..." (in drie uitgaven) het licht, een bundel met 222 liederen voor gezin, school en vereniging en allerlei vormen van kerkewerk.
Nu werd deel 2 van de bundel „Ook uit de mond der kinderen..." door de uitgever aan de voorzitter van de Stichting Geestelijk Lied Gereformeerde Gezindte overhandigd. Een fraai ogende bundel, in een iets andere kleurstelling dan de derde druk van deel 1 van deze bundel. Met 100 nieuwe liederen voor kinderen in de leeftijd van de basisschool (4 tot en met 12 jaar). Nieuwe liederen, nieuwe woorden en melodieën, die, zo bleek bij de presentatie, snel aangeleerd kunnen worden.
De jongste van het kinderkoor „De Veluwse Sanghertjes" onder leiding van G. Evers te Putten, zong de aanwezigen telkens een regel van een lied voor, dat binnen de kortste keren werd overgenomen en voluit werd gezongen door allen. Dit koor zong diverse liederen uit deze bundel.
Het geheel was muzikaal zeer verzorgd, mede door de medewerking van muziekdocenten en leerlingen van De Driestar en door enkelen, die een fijne bijdrage leverden met diverse muziekinstrumenten.
Een van de muziekdocenten, de heer Van Driel, lichtte de muzikale en didactische verwerkingsmogelijkheden toe. De voorzitter van onze zangersbond kreeg voldoende stimulansen mee om deze bundel onder de aandacht te brengen van de kinderkoren, die in toenemende mate deel uitmaken van onze zangersbond.
Men zou deze bundel ook goed kunnen gebruiken in allerlei vormen van evangelisatiewerk, daar de liederen aansluiten op het bijbelverhaal. In kindernevendiensten kunnen zo passende liederen gezongen worden.
Om u iets van de presentatie te laten meemaken, laat ik u hieronder lezen wat drs. H. van 't Veld, de voorzitter van de werkgroep, die uit heel de gereformeerde gezindte is samengesteld, onder de aandacht van de aanwezigen bracht.

De bundel Ook uit de mond der kinderen, deel 2, die vandaag gepresenteerd wordt, bevat twee categorieën geestelijke liederen.
Ten eerste liederen bij de vertelling uit de bijbel en de viering van de christelijke feestdagen; ten tweede liederen rond momenten uit het schoolleven en gebeurtenissen in het kinderleven.

Het geestelijk lied bij de vertelling uit de bijbel en de viering van de christelijke feestdagen
Okke Jager schreef in een gedicht, dat als titel heeft, „Worden als een kind":

De meester had met haar nooit iets te stellen.
Zij was zes jaar en zat eerbiedig recht.
Hij had verteld. Zij moest terug vertellen.
Zacht werd zij door haar ogen voorgezegd.

Ze nam zijn woorden aan, zoals zij klonken,
Zij liet geen titteltje verloren gaan.
Zij zag, achter de mensen die verdronken,
De hond van Noach op de voorplecht staan.

Een kind beleeft het bijbelverhaal; het ziet vaak voor ogen, hoe het zich afspeelt in de eigen omgeving: de boerderij, de winkel, de tuin of huiskamer. Die belevenis wil het graag onder woorden brengen, navertellend, maar ook zingend, samen met anderen. Van belang zijn dan de geestelijke liederen, waarin het Woord aan het woord komt, gezangen die trouw aan de bijbel zijn. Schriftgezangen, bijbelliederen, die de psalmen niet willen vervangen, maar wel een aanvulling erop zijn. Wat zingen wij in de psalmen weinig over de schepping, in feite alleen de eerste drie verzen van Psalm 19 en dan niet zozeer over de wording maar over de voltooide toestand:

Het ruime hemelrond
vertelt met blijden mond
Gods eer en heerlijkheid.

In het tweede deel is het eerste lied dan ook „God schiep het daglicht vol van pracht". Hier heb ik al dichtende in mijn gedachten de kinderen van dag tot dag vol verwondering door Gods wordende schepping zien lopen. Ze kijken om zich heen en ze zien er iets van wat God zag en hoe Hij zag. Zacht worden ze door hun ogen voorgezegd, als ze na het bijbelverhaal samen zullen zingen:

God schiep het daglicht vol van pracht,
het donker heette voortaan nacht.

Hier kwam een zee, daar werd het droog
met planten laag en bomen hoog

God riep de zon en riep de maan
om lichtend aan de lucht te staan

Zonder te veel nadruk worden ze gewezen op de kern van de bijbelse geschiedenis. Elke dag krijgt immers twee regels toebedeeld, maar de zesde, als behalve de dieren ook de mens wordt geschapen, krijgt er driemaal zoveel. Het refrein van elke dag luidt:

was mooi, was goed, zoals God het zag

maar na die zesde dag krijgt alles wat God heeft geschapen, net als in Genesis 1:31 staat, de kwalificatie:

was mooi, zeer goed, zoals God zag.

Onze jongste medewerkster, Coraliene van Driel, lijkt met haar zestien jaren nog wel door haar eigen ogen voorgezegd te zijn, toen ze tekst en melodie schreef voor het 18e lied uit deel 2: „Jericho is in uw hand":

Zeven priesters gaan vooraan, blazen ramsbazuinen aan.

Zie, ze lopen, ze zijn stil,
zoals Jozua dat wil;
na zes dagen gaan ze weer,
nu niet één, maar zeven keer.

Bijbelliederen zorgen ervoor, dat het bijbelverhaal onthouden wordt, geestelijke bagage wordt, ook als het verhaal gedurende een lange tijd niet meer verteld wordt.
Die nieuwe bijbelliederen voorzien ook nog op een andere manier in een leemte: er zijn ook voor gebruik op de scholen heel veel kerst-, lijdens- en paasliederen, maar in feite heel weinig liederen over hemelvaart en pinksteren, vooral liederen die de gebeurtenis navertellen.
In lied 59 gaat Van Amstel vertellend te werk:

Na veertig blijde dagen,
waarin zij Jezus zagen,
ging Hij de hemel in.

Weer zeggen de ogen voor, wat de kinderen in de klas of op de club straks zingen:

Een wolk kwam tussenbeide,
toen Hij van hen ging scheiden
en naar zijn Vader ging.

Deel 2 van Ook uit de mond der kinderen biedt ook volop gelegenheid de kinderen al zingende te betrekken bij bid- en dankstonden voor gewas en arbeid.

Van Driel zorgt in lied 80 voor tekst en melodie en laat de kinderen vanaf groep 1 al zingen:

Mensen zaaien,
maaien, God die alles geeft,
laat het koren groeien,
opdat ieder leeft

Het geestelijk lied rond momenten uit het schoolleven en gebeurtenissen in het kinderleven
„Elke dag een lied op school", zo luidde de kop van een artikel in het juni 1966-nummer van Schoolschrift, het blad van de Unie voor Christelijk Onderwijs. Aangehaald wordt een uitspraak van de lieddichter Willem Barnard, dat het er niet zozeer om gaat, dat er gelovigheid wordt uitgezongen, maar dat geloof wordt ingezongen. Geciteerd wordt een lerares uit Utrecht die schreef, dat God zich van het geestelijk lied wil bedienen en daardoor steun geeft in moeilijke tijden, die ook kinderen niet bespaard blijven.
Evert Westra schreef dertig jaar geleden al: „Onbewust krijgen de kinderen door een lied een schat aan bijbelse waarheden en geloofservaringen mee. Wat ze ook vergeten, het lied blijft bij hen. Het gaat mee, het leven door. Ja nog verder zelfs". ¹
Het is inderdaad van groot belang, dat kinderen psalmen en liederen uit het hoofd kennen.
Soms is een psalm of lied in het geheugen het enige houvast, zie Handelingen 16: Paulus en Silas in de gevangenis. Een donkere cel, geen boekrol bij de hand, maar wel een noodrantsoen aan lofzangen in het hoofd: „En omtrent middernacht baden Paulus en Silas en zongen Gode lofzangen".
Heel veel mensen, ouderen en jongeren, ook kinderen zijn soms ziek geweest of gestorven, terwijl soms het oog niet meer kon zien en het oor niet meer kon horen, maar ze hadden een lied op de lippen, dat vanuit de diepte omhoog klonk.
Wat kan er een verdriet in een kinderleven zijn. Kinderen zingen niet altijd: „O wij kinderen, wij leven, als de vogeltjes blij".
Wat is het jammer, dat scholen, als ze besluiten niet langer uitsluitend psalmen te zingen, overstappen op het uitsluitend evangelisch lied, de „gospelsongs", waarin de „praise", de lof overheerst, de handen altijd opgeheven zijn en er meestal gewandeld wordt in het licht.
Van belang zijn dus liederen rond momenten uit het schoolleven en gebeurtenissen in het kinderleven, zodat uit de kindermond in de klas of op de club voor zichzelf of anderen een lied kan opklinken, waarin God wordt gebeden om hulp en bewaring en waarin Hij gedankt wordt voor zijn goede gaven. Het geestelijk lied heeft terecht altijd ook een tegenstem willen zijn, die inklonk tegen wereldse liederen vol oppervlakkigheid.
Als een kind jarig is, kun je natuurlijk zingen van „Lang zal die leven" en „in de gloria".
In lied 73 uit deel 2 zingt de jarige het als het ware de klas voor:

Voor een heel jaar van mijn leven,
dat U aan mij hebt gegeven,
dank ik U Heer, dank ik U Heer.

We hebben ook heel wat liederen opgenomen, die een persoonlijk gebed zijn of een gebed met de klas. En liederen aan het begin van het schooljaar, een lied als een kind de school verlaat.
Lied 86 is een gebed van een ernstig ziek kind. Als dichter heb je je zo goed mogelijk ingeleefd in wat er in een kinderhart dan omgaat: twijfel aan en verlangen naar beterschap, verdriet en overgave.

Dagen zijn heel lange dagen,
dagen lijken op elkaar
en de nachten zijn vol vragen
als ik in het donker staar.

Als de vogels in de bomen
zingen van een nieuwe dag,
denk ik: zal de dag eens komen,
waarop ik naar buiten mag?

Wellicht kan het kind vanwege zijn ziekte niet lezen, misschien wordt er niet met hem of haar gebeden, maar het noodrantsoen is er weer:

Heere, mag ik bij U schuilen?
Vaak ben ik zo moe en bang,
zo opstandig, moet ik huilen,
want mijn ziekte duurt zo lang.

Van Amstel legt in lied 97 een kind de woorden in de mond:

Ik ben bang, al zo lang,
ik kan heel niet slapen.

Dan herinnert het zich wellicht, hoe de meester op school had verteld over de Goede Herder en nu zingt het bange kind verder:

Wees bij mij, zorg voor mij.
Herder van uw schapen.

Zo zingt het stemmetje zich in slaap

Heer, tot U, kom ik nu
met mijn angst en zorgen.
Dicht bij U schuil ik nu,
weet ik mij geborgen.

¹) Evert Westra, Uit Sions zalen. Een kerkmuzikale handreiking, Baarn, z.j., p. 99.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen