Promotie drs. T.M. Hofman

De promovendus had een lijvig proefschrift ingediend, dat de - op het eerste gezicht merkwaardige - titel draagt „Eenich Achterdencken". De ondertitel maakt veel duidelijk: „Spanning tussen Kerk en Staat in het gewest Holland tussen 1570 en 1620". Deze spanning is onder andere zo belangrijk, omdat in deze periode de strijd zich begint af te tekenen tussen contra-remonstranten en remonstranten. Mede daardoor keken kerkelijke vergaderingen en overheden voortdurend met de nodige achterdocht naar elkaar. Drs. Hofman laat dat uitvoerig zien aan de hand van een zeer gedetailleerd onderzoek van de bronnen. Daarbij spelen met name de acta van kerkelijke vergaderingen én talrijke zeldzame pamfletten een hoofdrol. Ondanks de omvang van het boek is het heel toegankelijk en overzichtelijk geschreven. Dat werd tijdens de verdediging door verschillende opponenten met nadruk gezegd. Eén van de opponenten bekende zelfs dat hij het werk „met rode oortjes" had gelezen. En dat is geen geringe lof voor de schrijver.
Drs. Hofman werd tijdens de verdediging van zijn proefschrift bijgestaan door zijn paranimfen, ds. J.W. Schoonderwoerd uit Maassluis en mevrouw A. Kramer-Baars. De laatste verving een zus van de promovendus die door ziekte was verhinderd.
Als gast-opponent was prof. dr. A. de Reuver aanwezig. Hij is hoogleraar vanwege de Gereformeerde Bond aan de Utrechtse Universiteit. Hij uitte veel waardering voor het werkstuk dat drs. Hofman op tafel had gelegd en sprak in dat verband van „de winst van het zelfstandige denken". Vervolgens stelde hij drie vragen: naar het hart van de dissertatie, naar het hart van de Kerk en naar het eigen hart van de promovendus. Met de vraag naar het hart van de kerk ging hij in op de leer van de verkiezing. Hij vroeg zich af of er geen verschil merkbaar is tussen Calvijn en Gomarus bij hun uitleg van Ef. 1:3 en 4. Gomarus vat de woorden „in Christus" daar op als „door Christus", terwijl de reformator dit veelmeer uitlegt als „in Christus' lichaam ingeënt". Drs. Hofman stelde daar tegenover, dat zijns inziens Calvijn en Gomarus op de wezenlijke punten overeenstemmen. De vraag naar het hart van de promovendus ging over de uitdrukking „de vaderlandse kerk". Drs. Hofman benadrukte dat hij grote moeite heeft met deze uitdrukking, maar hij voelde met zijn opponent de pijn en het hartzeer over de versplintering van de kerken in Nederland. Co-promotor prof. dr. O.J. de Jong, emeritus-hoogleraar kerkgeschiedenis aan de Universiteit van Utrecht, zag in de ondertitel van de dissertatie graag een aantal meervouden aangebracht. Deze zou eigenlijk moeten luiden: „Spanningen tussen kerken en overheden...". Hij vroeg ook naar ds. Tako Sybrantsz., een naam die in het proefschrift herhaaldelijk genoemd wordt.
Hierna was het woord aan prof. Van 't Spijker. Hij stelde een vraag naar aanleiding van de derde stelling: „Ten tijde van de instituering van de gereformeerde kerk hier te lande is de invloed van Beza aanzienlijk groter geweest dan die van Calvijn in de voorafgaande periode". Hij vroeg zich af of dit aan te tonen is. In zijn antwoord wees de promovendus erop, dat de remonstranten hun tegenstanders in deze periode meestal aanduiden als „Bezianen", of „Precisianen". Bovendien hadden zij hun opleiding bij Beza ontvangen.
Prof. Selderhuis stelde een vraag over de problematiek van het ongehuwd samenwonen in de 16e eeuw. Hij vond het „niet lovend", dat de kerk als de dingen echt moeilijk werden een beroep deed op de overheid. Drs. Hofman wees erop dat dit een complexe materie is. De huwelijkszaken hebben ten dele een kerkelijk en ten dele een politiek karakter. Er was in deze tijd met betrekking tot de regelgeving een vacuüm ontstaan. Daarom deden de kerkelijke vergaderingen een voortdurend appèl op de overheden om de lijnen uit te zetten. De vraag van prof. Maris ging over art. 36 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis. Hij vroeg zich af of de promovendus van mening was, dat de formulering en de functionering van dit artikel gebreken vertoont. Volgens drs. Hofman gaat het hier om een van de moeilijkste vragen. Art. 36 is zijns inziens een proefschrift waard! Het onderscheid van kerk en staat en ook de hele problematiek van de tolerantie komen hier namelijk aan de orde. Niemand komt er echt uit, hoe deze dingen onze tijd gestalte moeten krijgen. Van de SGP wordt wel gezegd, dat zij dit artikel theoretisch belijdt, maar er praktisch geen raad mee weet. Prof. Van Genderen stelde stelling 13 aan de orde. Deze luidt: „Dat de woorden aangaande de vele graankorrels, het ene meel en het ene brood in het nieuwe formulier van de Christelijke Gereformeerde Kerken voor het Heilig Avondmaal niet meer voorkomen, dient beschouwd te worden als een verschraling van de christelijke liturgische traditie". In dit verband verwijst de promovendus naar de Didachè, een van de oudste geschriften uit de christelijke kerk. Prof. Van Genderen stelde, dat de uitdrukking in de Didachè een heel andere strekking heeft. Daarom vroeg hij: Is er grond voor deze stelling en hebt u er voldoende bijbelse grond voor? Drs. Hofman gaf toe dat de strekking van de passage in de Didachè een andere is, maar hij wilde er toch aan vasthouden, dat de passage uit het klassieke avondmaalsformulier steunt op belangrijke tradities in de geschiedenis van de Kerk. De laatste vraag kwam van prof. Peels. Hij wilde een nadere onderbouwing en uitleg van stelling 16: „Gezien het huidige scala van reformatorische instellingen, mag het ontbreken van een reformatorische bank- en kredietinstelling een opmerkelijk verschijnsel heten, dat nader onderzoek verdient". De promovendus was nog maar nauwelijks begonnen aan de beantwoording van deze vraag, toen het onverbiddelijk „hora est" klonk. Daarmee was de verdediging van het proefschrift voorbij.

Na het beraad, deelde de rector mee dat drs. Hofman zijn proefschrift met succes had verdedigd en dat prof. Van 't Spijker de promotie zou verrichten. In een hartelijke toespraak roemde deze het proefschrift. Daarbij zinspeelde hij voortdurend op het Latijnse woord opus (werk, werkstuk). „Uw studie getuigt van bevlogenheid, betrokkenheid en bezieling, die u ontleende aan de materie. U heeft uw werk gedaan, uw titel verdiend". De rector, prof. Peels, sloot zich bij deze woorden aan en feliciteerde dr. Hofman, zijn vrouw en de familie namens de senaat met de behaalde titel. Een drukbezochte receptie volgde, waarin velen dr. Hofman en zijn vrouw de hand drukten. Het is de bedoeling dat dr. Hofman in september bevestigd wordt en inaugureert als hoogleraar. Wij wensen hem van heler harte de zegen van de Heere toe bij alle voorbereidingen daartoe. En we voegen daaraan een niet minder hartelijke felicitatie toe met het behalen van de doctorstitel!

A. Baars

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen