Psalmen en gezangen nu ook in het Twents (I)

Enige tijd geleden is het Liedboek voor de Kerken óók in het Twents verschenen, zij het niet officieel. Er ligt geen kerkelijke opdracht, of iets van dien aard, aan deze uitgave ten grondslag. Wel kan men er veel liefde voor het lied der gemeente achter vermoeden. En eveneens veel liefde voor de moedertaal.
De man, die de liederen op z'n eentje in het Twents overzette (een Friese vertaling was er al), is de gereformeerde emeritus-predikant G. Morsink uit Aalten. Hij rondde de klus - we mogen het gerust monnikenwerk noemen - af in zijn 88ste levensjaar.
Morsink was de 80 al gepasseerd toen hij aan de vertaling van de psalmberijming begon. Toen hij daarmee klaar was, ging hij meteen maar met jeugdig elan verder met de 491 gezangen. Welk Twents heeft hij gebruikt? Er zijn in dat opzicht nogal wat verschillen. Twente heeft een aanzienlijk aantal dialect-poëten gekend, waarvan sommigen een hoog niveau bereikten. De spelling liep uiteen naargelang van de streek. De Rijssense notaris K.D. Schönfeld Wichers, die zich veel met dit onderwerp heeft beziggehouden, meende dat in Rijssen het zuiverst Twents werd gesproken. Het is wellicht aardig te vertellen dat hij er eens, bij wijze van experiment, Duitsland mee in gereisd is en toen ervoer dat hij er zich tot aan Hamburg toe verstaanbaar mee kon maken.
Morsink, die bestrijdt dat het Twents „twijg van het Nedersaksisch" - onvolgroeid zou zijn, zoals wel beweerd wordt, heeft zich van een fonetische spelling bediend, die ook gehanteerd wordt door de schrijverskring van de Twentse Akademie in Enschede. Het Twents van tussen Almelo en Diepenheim, ongeveer. Van niet-Twentse zijde is opgemerkt dat het Twents iets zangerigs heeft maar ook iets weemoedigs. Daar zit wat in. Vanwege de lange klinkers zou het Twents meer geschikt zijn voor het klaaglied dan voor een vrolijker genre.
Ds. Morsink zelf is van oordeel dat het Twents zich zeer wel ook voor meer opgewekte teksten leent. Welnu, de praktijk zou het kunnen aantonen.
Evenals in het Fries wordt zo nu en dan ook wel eens een godsdienstoefening in het Twents gehouden. Het blijven uitzonderingen. Inherent aan dergelijke samenkomsten is immers dat men bij alle goede bedoelingen terzelfder tijd velen, die de regionaal-gebonden taal niet spreken/verstaan, voor een goed deel uitsluit. Iemand die wel eens in zo'n dienst voorgaat, is de uit Twente afkomstige prof. dr. Anne van der Meiden, nu vrijzinnig-hervormd, maar oorspronkelijk christelijk-gereformeerd.
Wellicht is het te gelegener tijd mogelijk wat meer voorbeelden te geven van de wijze waarop Morsink te werk is gegaan bij zijn vertaling/herdichting van de 641 zangen. Ter afsluiting van dit artikeltje al vast één proeve. Het betreft het bekende uit Engeland overgewaaide „Blijf bij mij. Heer" (nr. 392 in het Liedboek). Zó populair geworden dat men het vaak zingt geheel los van de tragische ontstaansgeschiedenis. De Britten hieven het zelfs jarenlang aan bij de community-singing op Wembley voor de eindstrijd om de voetbalbekerfinale.
De auteur was de Schotse predikant Henry Francis Lyte. Hij schreef het september 1847. De doodzieke man deed dat op de avond van de dag waarop hij met grote moeite afscheid had gepreekt, 54 jaar oud. Twee maanden later stierf hij in Zuid-Frankrijk. Daar had hij vergeefs verlichting gezocht voor zijn kwaal, tbc.
In Nederland hebben drie dichters zich beziggehouden met zijn lied, Barnard, Den Besten en Van der Molen. En nu is er dus ook een Twentse herdichting van. Het is een fraaie, zeer innig klinkende vertaling geworden. Enkele regels worden hier afgedrukt:

Blieft biej miej, 't dag-lecht doert neet lange mear /
het wördt al duusterder, blieft biej miej Hear. /
As treust verdaampt, gin helper an mien kaant, /
bin Ie mien toovlucht, Hear stekt oet oew haand.

Het Twents Gezangenboek is een uitgave van ICS, Leersum. De prijs: ƒ 35,-.

Jac. Lelsz

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen