Film over het lijden van Christus

Bekende christenen hebben daarom op deze film anders gereageerd dan ze op de eerder genoemde films deden. Ik las dat Billy Graham bij een voorvertoning tot tranen toe bewogen was. En de onlangs overleden Bill Bright, oprichter van Campus Crusade for Christ, heeft de verwachting nog uitgesproken, dat het zien van deze film mensen ertoe brengen zal zich oprecht in het evangelie te verdiepen. Bright was ook de man achter de film over het leven van Jezus die wereldwijd als evangelisatiemiddel is en wordt gebruikt.
Het is begrijpelijk, dat men verschil ziet. Dat in de titel van deze nieuwe film gesproken wordt van 'de Christus' lijkt een teken van geloof: Hij is de Christus. En toch - als ik probeer te bedenken wat de betekenis van zo'n film kan zijn, stuit ik op een aantal vragen die mij zo in de weg zitten dat ik de film niet zou willen zien.

Spelen of spreken?
Is het mogelijk dat een mens zijn Heiland speelt? Ik probeer me de reactie van de apostelen, die de Here Jezus van zo nabij hebben gekend, op zo'n vraag voor te stellen.
Johannes, die de verheerlijkte Christus in een visioen op het eiland Padmos te zien krijgt in Zijn majesteit, en die als dood aan zijn voeten valt... Totdat de Here Jezus hem de hand op de schouder legt en zegt: "Vrees niet. Ik ben de Eerste en de Laatste.' (Op. 1:17). Zou de Johannes van het evangelie, die zelf bij het kruis heeft gestaan, ooit kunnen zeggen: 'Ik was er bij - zal ik eens voordoen hoe het ging met Jezus?'
En Petrus, die Jezus was gevolgd tot in het huis van Kajafas, maar die Hem verloochende, en die, toen Jezus Hem aankeek, naar buiten vluchtte, en bitter weende... Zou je van Petrus kunnen verwachten dat hij die laatste tien uur van Jezus kon spelen? In zijn eerste brief schrijft hij hoe essentieel het is om de Here Jezus lief te hebben zónder Hem te zien! 'Hem hebt gij lief, zonder Hem gezien te hebben; in Hem gelooft gij, zonder Hem thans te zien, en gij verheugt u met een onuitsprekelijke en verheerlijkte vreugde...' (1 Petr. 1:8). Het evangelie waar het dan over gaat, en dat door getuigen is verkondigd, is dan van zo'n gehalte, dat zelfs engelen 'begeren er een blik in te slaan.' (1 Petr. 1:12). En dat dus zonder gezien te hebben... Wat wil je dan nog zien van wat Hollywood kan bijdragen?
Ik denk aan nog een apostel: Thomas. Die ongetwijfeld zijn leven lang de woorden in zijn oren is blijven horen, die Jezus tot hem sprak na de opstanding: 'Omdat gij Mij gezien hebt, hebt gij geloofd? Zalig zij, die niet gezien hebben en toch geloven.' (Joh. 20:29). En dan Paulus. Hij heeft de Here Jezus gezien in dat ontzaglijke visioen voor de poort van Damascus. Maar Paulus zegt niet, dat de gemeenteleden maar moeten bidden, dat ze ook zoiets zullen meemaken. Integendeel. Hij maakt juist erg duidelijk, dat het evangelie op een andere manier verbreid wordt - door het Woord. In een gedeelte waarin hij indringend over de bediening van de verzoening spreekt - en waar het dus precies gaat over die laatste episode van Jezus' leven op aarde, over het kruis, waar God zijn Zoon voor ons tot zonde heeft gemaakt (2 Kor. 5:11-21) - juist in dat gedeelte zegt Paulus: 'Zo kennen wij dan van nu aan niemand naar het vlees. Indien wij al Christus naar het vlees gekend hebben, thans niet meer.' (1 Kor 5:16) Wat wil je dan met zo'n film? Christus kennen naar het vlees: dus zoals Hij op aarde leefde, leed en stierf? Of willen we hem liefhebben door Hem te zien? Of willen we geloven door niet alleen te horen, maar ook te zien?
Het zit er allemaal naast.
Ik kan het moeilijk anders begrijpen dan dat ook de ontroering die door een dergelijke film wordt opgeroepen wordt niets met de bewogenheid van het evangelie te maken kan hebben. Het zit er naast.

Bedrog
Daar komt nog meer bij.
We belijden, dat de Here Jezus waarachtig en zondeloos mens is geworden, en dat Hij tegelijk waarachtig God is. Wat gebeurt er als een zondig mens zich probeert te verplaatsen in de weg van onze Borg? Kan hij de zondeloosheid van Jezus spelen? Kan hij het waarachtig God zijn van Jezus spelen? Kan hij uitdrukking geven aan de innerlijke ontferming van de Here? Aan de autoriteit waarmee de Zoon des mensen gesproken heeft?

In de film van Mel Gibson is die laatste dag, de dag van veroordeling en kruisiging, van het sterven van Jezus, het eigenlijke onderwerp. Er is onbeschroomd, hoewel zeker eerbiedig bedoeld, geprobeerd ook de kruisiging van Jezus in beeld te brengen. De doornenkroon, het bloed dat op Golgota heeft gevloeid, is uitvoerig uitgebeeld.
Kan echter een gevallen mens dat spelen zonder dat het een grote bedriegerij wordt? Kan iemand, zelfs wie in de Here Jezus gelooft, spelen dat Hij voor ons tot zonde is gemaakt? Spelen dat Hij van zijn Vader verlaten moest worden in de helse duisternis van dat grote lijden?
Wat voor bloed zal er bij gebruikt zijn? Tomatenketchup? Of bloed van een slachterij? Of zal men om zo realistisch mogelijk te zijn, de bloedtransfusiedienst te hulp hebben geroepen om bloed van een mens te kunnen gebruiken? Ik moet er dan alleen niet aan denken van wie dat geweest zal zijn... Ik ben heel wat jaren donor geweest, en heb dus heel wat keren een halve liter van mijn bloed afgestaan ten bate van anderen. Maar ik moet er niet aan denken dat zulk bloed het bloed van Christus zou kunnen verbeelden...
Deze namaak kan nooit anders dan bedrog heten. Een film biedt alleen karikatuur. Als je er over doordenkt, begrijp je misschien ook een beetje waarom God al in het Oude Testament verbood een afbeelding van Hem te maken met het oog op zijn dienst. Het kan alleen namaak worden. Bedrog dus.
Kan het bloed dat in de film gezien wordt ooit iets te maken hebben met het bloed van Christus waardoor wij gerechtvaardigd worden (Rom. 5:9), of met 'de verlossing door zijn bloed, de vergeving van de overtredingen' (Ef. 1:7)?

Geen beeld van Jezus!
Er zijn vergaderruimten van kerken waar een foto hangt van de acteur die de rol van Jezus speelde... Je denkt dan maar niet aan het woord uit Jesaja 53 'Hij had gestalte noch luister, dat wij Hem zouden hebben aangezien, noch gedaante dat wij hem zouden hebben begeerd...' De acteur was op andere criteria uitgekozen dan Jezus... Maar Hij is het Woord dat vlees geworden is. (Joh. 1:14). Hij heeft van God bij de verheerlijking op de berg eer en heerlijkheid ontvangen. Gods stem zei toen van Hem: 'Deze is mijn Zoon, mijn geliefde, in Wien Ik mijn welbehagen heb.' (2 Petr. 1:16-18). Dat zegt alleen het Woord van God. En zo was Gods welbehagen: ons behouden door de dwaasheid der prediking, en niet door tekenen, niet door menselijke wijsheid (1 Kor. 1:21-22). God heeft onze oren, niet onze ogen bestemd tot het ontvangen van het evangelie (Rom. 10:17).
De opdracht van Jezus was: 'Gij zult mijn getuigen zijn', en niet: Gij zult het heil naspelen.
God aanbidden is in geest en in waarheid. Daar past het Woord bij. Niet het beeld.

Mogen we in de lijdensweken als het ware aan de voet van het kruis verkeren. Met de ogen van het geloof.

J.W. Maris
(Prof. dr. J.W. Maris is hoogleraar dogmatiek aan de Theologische Universiteit in Apeldoorn)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen