Hulde aan de Heidelberger

De schrijver
De schrijver is Dr. W. Verboom. Hij is als bijzonder hoogleraar vanwege de Gereformeerde Bond verbonden aan de universiteit in Leiden. Als deskundige op het terrein van de catechese en de belijdenisgeschriften heeft hij al verschillende boeken rondom thema’s als ‘leren’ en de Heidelberger Catechismus op zijn naam staan. Daar wordt nu een nieuw boek aan toegevoegd dat meer dan de moeite waard is er grondig kennis van te nemen.

Actueel
Ik zou het een actueel boek willen noemen. Het verschijnt in een tijd waarin de tweede dienst op zondag – en dat is meestal een leerdienst, waarin de Heidelberger Catechismus wordt ‘bepreekt’ – meer en meer problematisch wordt getuige het dalend aantal bezoekers. De leerdienst en met name de catechismuspreek staan onder druk. Dr. Verboom somt daar verschillende redenen voor op. Veel gemeenteleden denken voldoende te hebben aan één dienst op zondagmorgen. Daarbij spreekt velen de Catechismus niet meer aan òf vanwege de verouderde inhoud ervan òf omdat de manier waarop er uit gepreekt wordt te moeilijk, te dogmatisch en veelal voorspelbaar is. Daarbij zijn ook de mondigheid van de moderne mens (hij wil zich niet iets laten gezeggen) en de cultuur waarin gevoel de prioriteit krijgt boven het verstand belangrijke factoren. Deze en nog meer redenen zijn de aanleiding geweest voor het schrijven van dit boek. De auteur wil er een pleidooi in voeren voor de klassieke leerdienst met de catechismuspreek. Hij doet dat mijns inziens met een geweldige overtuigingskracht. Je wordt door het boek meegenomen, gestimuleerd en geïnspireerd om waar dat nodig is de leerdienst rondom de Heidelberger weer in ere te herstellen en de oude schatten, die in dit leerboek liggen opgetast, in de verkondiging eigentijds te verwoorden en ze al luisterend en lerend eigen te maken.

Leren
Als een rode draad loopt het begrip ‘leren’ door heel het boek, zowel door het meer theoretische deel (wat in dit geval zeker niet identiek is met ‘saai’ of ‘moeilijk’) als door het praktische deel, heen. In het theoretische deel, waar boven staat ‘Uitgangspunten’ onderstreept de schrijver het eminente belang van de leerdienst. Vanuit het Oude en Nieuwe Testament wijst hij aan dat de gemeente een leergemeenschap is. Welnu, de tweede dienst die al oude en ook bijbelse papieren heeft, is daar met de oude Heidelberger als ‘deugdelijk leermiddel’ uitermate geschikt voor. Prachtig toont Dr. Verboom aan hoezeer daarbij de tweede ‘leerdienst’ dienstbaar is aan de eerste dienst ’s morgens.
Als er in het boek over ‘leren’ wordt gesproken dan gaat het niet om puur theoretische en intellectualistische kennis, maar om geloofskennis, die overigens ook inhoudelijk is gevuld. Geloven moet je leren. De Heilige Geest, Die het geloof werkt, betrekt ons bij een leerproces, die bestaat uit een leven met God, Die gekend wordt uit Zijn openbaring in Zijn Woord. ‘Het gaat er in een levenslang leerproces om wie de Heere is, toespitst op de persoon het werk van Christus. Kortom: het gaat om ‘Christus leren’ (Ef. 4: 20), dat wil zeggen: Hem zo leren kennen dat je bij Hem wordt ingelijfd en zo bij Hem hoort. Het is in gemeenschap met Hem leven. Maar ook dat Hij onszelf steeds meer leert kennen. En in Christus ontvangen we kennis van de drie-enige God, de Vader, de Zoon en de Heilige Geest en hun werk voor, in en door ons persoonlijk en als gemeente.

Het leerboek
In dat leerproces neemt de Schrift de centrale en beslissende plaats in met name in de bediening van het Woord. Maar, en dat wordt in deze studie helder onder woorden gebracht, in de Catechismus gaat het nu juist om die bediening van het Woord. Om ‘een betrouwbare gids die ons meeneemt naar het Woord en ons wijst op vergezichten die boven haarzelf uitgaan. Zo kan de Catechismus, waarin thema’s aan de orde komen, die de kerk in de Schrift heeft ontdekt, een uitstekend middel worden om de gemeente te oefenen in het bijbels abc’. Uiteraard speelt de wijze waarop de Catechismus in de leerdienst aan de orde wordt gesteld van grote betekenis. Aan de catechismuspreek wordt door dr. Verboom dan ook veel aandacht gegeven.

Neem, lees en leer
Met name in het tweede, praktische deel, wordt uitgewerkt hoe in onze tijd de Catechismus in de leerpreek gestalte kan en moet krijgen. Op grond van kritische reacties van hoorders over de catechismuspreken geeft dr. Verboom hiervoor aanwijzingen, bestemd voor de prediker, maar ook voor de hoorders. Belangrijk is dat heel de gemeente bij de bezinning over de leerdienst betrokken wordt. Er wordt veel verfrissends aangereikt. Ondoenlijk om dat in een paar zinnen weer te geven. Ik heb maar één advies: neem het boek, lees het en leer er van als collega’s en gemeenten. Toegevoegde discussievragen kunnen daarbij helpen.

Ds. G. v.d. Groep

N.a.v. Dr. W. Verboom, Hulde aan de Heidelberger, over de waarde van leerdienst en catechismuspreek. Uitgeverij Groen, € 12,50, 207 pag., ISBN 90-5829-582-9.

(Ds. G. v.d. Groep is predikant te Heerde.)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen