Heilig Avondmaal: de praktijk in gereformeerd Schotland (1)

Want hoewel Christus de gelovige aan zijn tafel nodigt (en beveelt te gaan), blijft staan dat niemand lichtvaardig aan het Avondmaal zal deelnemen: het is nodig je zorgvuldig en met het nodige zelfonderzoek voor te bereiden. Zie vraag en antwoord 97 van de Westminster Kleine Catechismus: “Wat wordt vereist voor het waardig ontvangen van het Avondmaal des Heren? Van wie waardig aan het avondmaal des Heren willen deelnemen wordt vereist dat zij zichzelf beproeven ten aanzien van hun kennis in het onderscheiden van het lichaam des Heren, van hun geloof waarmee zij zich aan Hem willen voeden, van hun berouw, liefde en nieuwe gehoorzaamheid; opdat zij niet, door onwaardig te komen, zichzelf een oordeel eten en drinken.” Het gaat er bij het zelfonderzoek om dat de gelovige aan de hand van zijn leven nagaat of hij met de juiste houding van hart en geest aan tafel gaat.

Voorbereidingsdiensten op donderdag...
Het sacrament van het Heilig Avondmaal werd als regel twee keer per jaar bediend in elke gemeente. Er werden verschillende voorbereidingsdiensten gehouden in de week voorafgaande aan de avondmaalszondag (‘Communion Sabbath’). Daarbij werd de predikant gewoonlijk bijgestaan door één en soms twee andere predikanten. Donderdag was traditioneel de ‘vastendag’. Dit wilde niet zeggen dat de gemeenteleden die wilden deelnemen die dag geen voedsel namen. Voor sommigen gold dat misschien wel, zeker in vroeger tijden. Maar meer betekende het dat in kleine en grote steden die dag veel winkels en bedrijven dicht gingen. Op het platteland hield het vaak in dat er geen was werd gedaan en er buiten geen was te drogen werd gehangen. Het thema dat bij de dienst of diensten op die donderdag paste, was berouw over de zonde en verootmoediging voor de Here. Daar waren de preken op gericht.

En op vrijdag...
Er waren ook op vrijdag diensten, het liefst twee keer: ’s morgens of ’s middags en ’s avonds, met als thema ‘de kenmerken van de christen’ of ‘zelfonderzoek’. In de Schotse Hooglanden was het gebruik dat in het bijzonder de morgen- of middagdienst werd gebruikt om elkaar te vragen naar geestelijke ervaringen (‘Question meeting’). Dit is trouwens in heel wat gemeenten in Gaelic sprekende streken nog steeds zo. Op zo’n bijeenkomst lag de nadruk op geestelijke bevindingen. Eén van de ouderlingen, of een ouderling uit een naburige gemeente, gaf het startsein voor het onderzoek door een geschikt bijbelgedeelte voor te lezen (de ‘question’). Eerst kreeg dan de oudste van de predikanten die de plaatselijke predikant bijstonden op de heilige dagen de gelegenheid om voor de vuist weg te mediteren over de gelezen tekst (‘open the question’). Hij kende de tekst van tevoren niet, dus hij heeft dit niet kunnen voorbereiden! De eigen predikant vroeg vervolgens de aanwezige mannenbroeders om hun bevindingen in verband te brengen met de gelezen tekst (‘speak to the question’). Meestal namen bezoekende ouderlingen uit genabuurde gemeenten het woord. Nadat zij waren uitgesproken, rondde de andere, de jongste van de assisterende predikanten, het gesprek af door op te sommen wat te berde gebracht was, en iets te zeggen over de toepassing daarvan (‘close the question’).

En op zaterdag...
Op zaterdag werd er gewoonlijk één voorbereidingsdienst gehouden. In deze samenkomst kregen de mensen die van plan waren deel te nemen, onderwijs over de betekenis van de instelling van het Avondmaal, en de bedoeling van Christus’ nodiging tot zijn maaltijd. Aan het eind van deze dienst werden er muntjes (‘tokens’) uitgedeeld aan de broeders en zusters die van plan waren deel te nemen. Vroeger waren dat kleine metalen of tinnen schijfjes, tegenwoordig – zeker in de stedelijke gebieden – meestal bonnen of kaartjes (‘communion cards’) die de ouderling bij de deelnemende belijdende leden in zijn wijk langs bracht in de week voor de avondmaalszondag. De dienstdoende ouderling verzamelde deze muntjes of bonnen weer als de mensen naar het avondmaal kwamen.

Volgend artikel
Na te hebben gekeken naar de uitgebreide manier van voorbereiding op de viering van het Heilig Avondmaal, willen we in het volgende artikel stilstaan bij de praktijk van de viering zelf.

John W. Keddie
(Ds. John W. Keddie (59) is geboren in Edinburgh en is predikant van de Free Church of Scotland (Continuing) in Bracadale op het eiland Skye. Dit artikel schreef hij voor Lux Mundi (maart 2006), het Engelse kwartaalblad dat de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) uitgeven voor hun buitenlandse contacten. De bewerking is van ds. R. ter Beek (Soest-Baarn), deputaat voor de betrekkingen met buitenlandse kerken voor de GKv en redacteur van Lux Mundi.)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen