INgeboekt

Rineke van der Woerdt, Werken zolang het dag is. Jacqueline Cornélie van Andel-Rutgers (1874-1951) gereformeerd zendelinge in Midden-Java. Uitgeverij Kok, Kampen 2004, € 41,10, 415 pagina's, ISBN 90.435.0820.9
Van Andel-Rutgers (1874-1951) is een opmerkelijke vrouw in de zendingsgeschiedenis van Nederlands-Indië. In 1900 wordt zij voor het eerst als verpleegster naar het zendingshospitaal van Yogyakarta uitgezonden. In 1911 vertrekt zij naar Solo, samen met haar man, de zendingspredikant Van Andel. Vijftig jaar lang levert zij een indrukwekkende bijdrage aan de zending van de Gereformeerde Kerken in Nederland. Als enige gereformeerde vrouw houdt zij zich bezig met alle facetten van het zendingswerk op Midden-Java. In haar werk baant zij de weg voor andere gereformeerde vrouwen, de Zendingszusters, die speciaal voor de evangelieverkondiging onder Javaanse vrouwen worden uitgezonden. Ook verdiept zij zich in de theologische onderbouwing van de gereformeerde zending, in het bijzonder ten aanzien van de verhouding Christendom-lslam. Het boek van mevrouw Van der Woerdt verscheen als dissertatie. Aan de hand van archiefstukken, interviews, brieven, publicaties van Van Andel-Rutgers en haar dagboek uit de Tweede Wereldoorlog, geeft zij een beeld van het leven van een vrouw in het koloniale Indië. Een boeiende geschiedenis: over de politieke en kerkelijke situatie in Nederlands-Indië vòòr de oorlog met Japan, over de contacten met de Javaanse vorsten van Solo, over de Bijbel- en lectuurverspreiding en het werk van de inlandse colporteurs, vooral ook over het christelijk onderwijs als middel om kinderen met het Evangelie te bereiken. Bijzondere aandacht schenkt Van der Woerdt aan het werk van vrouwen in de zending op Midden-Java. Daarin ligt haar belangrijkste bijdrage aan de zendingsgeschiedenis van Indië. Helaas heeft zij zich laten verleiden tot een in historisch onderzoek twijfelachtige doelstelling, namelijk aan te tonen dat Van Andel-Rutgers honderd jaar geleden eigenlijk al een feministe was (p. 18). Haar conclusie is dat zij een 'feministe avant la lettre' is geweest, maar de argumentatie om tot die conclusie te komen is niet sterk. Mevrouw Van Andel-Rutgers moet een bijzondere vrouw geweest zijn: een gelovige en een gedreven vrouw. Haar ideeën o.a. over het christelijk onderwijs en de Islam zijn nog actueel. Haar bijbelse motivatie voor het zendingswerk herinnert ons er aan dat het zeker niet met minder kan.

Matthijs Schuurman (samenstelling), De bijbelverhalen gezien door de ogen van Rembrandt. Uitgeverij Kok, Kampen 2005, € 14,50, 61 pagina's, ISBN 90.435.1163.3
Achtentwintig fragmenten uit het Oude en Nieuwe testament, geïllustreerd met schilderijen van Rembrandt. Door zijn ogen 'zien' we de geschiedenissen als het ware opnieuw. Voor wie de Rembrandtbijbel te duur is, vindt hier een goed alternatief. Voor de tekst is gebruik gemaakt van de Nieuwe Bijbelvertaling.

Johan Ringelberg, Met de vlag in top. De geschiedenis van het Leger des Heils in Nederland (1886-1946). Uitgeverij Buijten en Schipperheijn Motief, Amsterdam 2005, € 22,50, 340 pagina's, ISBN 90.5881.232.4
De enige kerkelijke groepering die in Nederland op algemene sympathie kan rekenen is het Leger des Heils. Vooral door het werk onder dak- en thuislozen, de kerstfeestvieringen en majoor Bosshardt is het Leger bekend en geliefd. Maar daar houdt die bekendheid dan ook meestal wel op. Ringelberg, o.a. docent aan de William Boothkweekschool, heeft in die leemte voorzien. Hij promoveerde eind vorig jaar op de geschiedenis van het Leger des Heils tot 1946. Het is een boeiende studie geworden die begint met het ontstaan van de Salvation Army in Engeland in de tweede helft van de negentiende eeuw. Het eerste hoofdstuk bevat o.a. een korte biografie van de stichter William Booth, een schets van de (methodistische) theologie van het Leger en van haar kernactiviteiten: evangelisatie en maatschappelijk werk. Vanaf het eerste begin is Booth gericht op expansie. Via de Britse koloniën verspreidt het Leger haar activiteiten in korte tijd over de hele wereld. In 1887 komt het ook naar Nederland. De bestaande kerken staan sceptisch tegenover de 'nieuwe sekte' In het begin worden bekeerlingen van het Leger nog doorverwezen naar de kerken, maar omdat die moeite hebben met 'allerhande lui uit de sloppenwijken, dieven en alcoholisten', worden zij vervolgens toch in eigen kring opgevangen. Het Leger vormt zo een eigen geloofsgemeenschap. Wie gevoel heeft voor de romantiek van pionierswerk, kan genieten van Ringelbergs beschrijving van de start van het Leger in de Amsterdamse wijk De Pijp, van het eerste tijdschrift, het eerste (muziek)korps en het sociale offensief in de achterbuurten van de grote steden. Veel aandacht besteedt Ringelberg aan de lotgevallen van het Leger in de Tweede Wereldoorlog. Ondanks de liquidatie door de Duitsers in 1941, kunnen veel activiteiten van het Leger des Heils (o.a. reclassering en maatschappelijk werk) clandestien voortgezet worden. Het onderzoek van Ringelberg loopt tot vlak na de oorlog. De periode die dan volgt is belangwekkend genoeg voor een vervolg studie. Ik denk dan met name aan de invloed van de secularisatie op de christelijke maatschappelijke dienstverlening, de evangelisatie en het personeelsbeleid van het Leger. Dat Ringelberg er in geslaagd is om met voldoende distantie dit boek over 'zijn' Leger des Heils te schrijven, is een prestatie. Wie als kerklid dit boek leest, kijkt als het ware in een spiegel en ziet dat het sociale gezicht van het Leger zoveel scherper is getekend dan het eigen gezicht. Het Leger des Heils, zegt Ringelberg, is bovenal het Leger van de Daad.

J. Stolk

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen