Omgaan met gemeenteleden die autistisch zijn (Omgaan met autistische mensen en hun familie in de gemeente van de Heere 2)

Als het gaat om het specifiek omgaan met gemeenteleden die autistisch zijn, moet ik gaan differentiëren (onderscheiden). Laat ik mijn gedachten mogen weergeven richting hen die in de gemeente op verschillende manieren met de leden omgaan.

De predikant van de gemeente
Er zijn predikanten die gewoon zijn in beeldrijke taal te preken en die meesters zijn in het maken van woordspelingen. Als we ons wat verdiepen in het verschijnsel autisme, zullen we merken dat het volgen van preken, op deze manier verwoord, voor autisten waarschijnlijk onmogelijk wordt. Omdat zij al die prachtige beeldspraak strikt letterlijk opvatten en al die hele mooie woordspelingen hen waarschijnlijk ontgaan.
Dat doen ze trouwens al bij ‘gewone’ beeldspraak in de Bijbel. Als wij als predikanten niet goed uitleggen wat Jezus bedoelt met de uitdrukking ‘Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven’, zullen autisten onder ons gehoor zich verbaasd afvragen of we dan over de Heere Jezus kunnen heenlopen.
Toen een juffrouw in de klas het had gehad over de tekst ‘Bidt zonder ophouden’, had een autistisch jongetje dat letterlijk opgevat en de nacht erop niet geslapen omdat hij zonder ophouden moest bidden. Hij liep de volgende dag vast toen hij op school moest gaan rekenen. Hij stak toen zijn vinger op en zei: ‘Juf, hoe doe ik dat, want ik moet ook doorgaan met bidden’. Toen kwam de juffrouw erachter hoe letterlijk dit kind met deze tekst was omgegaan …

Wat is het ook met het oog op autistische gemeenteleden dringend geboden dat predikanten eenvoudig preken in hedendaagse taal. Beeldspraak kan natuurlijk wel eens gebruikt worden, maar laat het gebeuren met mate zou ik zeggen. Doen we dat teveel, dan raakt een autist in de war en kan hij of zij de preek niet meer volgen. Men haakt af en we krijgen ze er niet meer bij.
En laten we ook waken voor een te hoge abstractie in de prediking. Als de preken te abstract zijn, zal een autist er waarschijnlijk niets mee kunnen. Situaties uit het dagelijkse leven, voorbeelden uit ons eigen leven, duidelijke gebaren en warme woorden zullen autistische mensen hopelijk ‘bij de les houden’.

Er zijn ook predikanten die hun preek graag verwoorden in archaïsche taal. Dat heeft voor hen wellicht te maken met degelijkheid en stijlvol bezig zijn. Een preek in zo’n taalkleed zal voor een autistisch gemeentelid waarschijnlijk heel moeilijk te volgen zijn. Ook tegen deze dominees zou ik in alle liefde willen zeggen: preekt u a.u.b. in eenvoudig hedendaags Nederlands. Dat zullen álle gemeenteleden op prijs stellen, maar zeker zij die een autistische stoornis hebben.

Structuur preek
En laten we ook de structuur van de preek goed in de gaten houden! Alle gemeenteleden, en zeker de autisten onder hen, zullen het waarderen als de preek een duidelijke opbouw en structuur heeft.
Laten we als predikanten ons ook niet vergissen in de houding van autisten in de diensten. Vaak zitten ze tijdens de preek wat anders te doen. Misschien zitten ze te tekenen of aantekeningen van de preek te maken. Laten we daar als dominees maar geen moeite mee hebben. Al tekenend en aantekenend wordt er best heel wat opgevangen.

Toen ik tijdens de preek op de laatste oudejaarsavond zei dat bij het karakter van deze avond m.i. geen vuurwerk past, pakte een autistisch jongetje van zeven jaar dat prima op. Na de dienst zei hij tegen me: ‘Dominee, een paar jongens hebben niet naar jou geluisterd, want ze hebben net vuurwerk aangestoken’. Kijk, daar word ik stil van. En dan om meerdere redenen … Laten we als predikant ook dankbaar zijn als autistische jongeren nog naar de kerk komen en dat aan hen laten blijken. Sommigen komen niet meer, omdat ze afgeleid zeggen te worden door krakend snoeppapier of bang zijn van het in hun oren te harde orgelspel. Zien we deze jongeren niet meer in de kerkdiensten, dan zullen we als predikant op een ándere manier contact met hen moeten proberen te houden.

Catechese
Wat de catechisatie betreft doen we er goed aan als er elke week een duidelijke en vaste structuur is. Daar heeft een autistisch kind houvast aan, dat geeft hem een gevoel van veiligheid en het weet waar het aan toe is. Komt een autistische jongere voor de eerste keer op de catechisatie dan moet de structuur uitgelegd worden.
Om het kind te helpen kunnen we bijv. heel de groep de indeling van het uur in een schrift laten schrijven. Zo is voor iedereen duidelijk: zó gaat het hier elke week. Soms zal een autistische jongere een in onze oren rare of misschien wel ongepaste opmerking plaatsen. Laten we er rustig onder blijven en d.m.v. doorvragen erachter proberen te komen wat de jongere bedoelde te zeggen.
En blijken er specifieke moeilijkheden te zijn, laten we daar als catecheet dan op inspelen. Zo merkte ik dat een bepaald meisje bij het Bijbellezen altijd vroeg: ‘Mag ik beginnen?’ Je bent geneigd om dat niet elke keer toe te staan totdat ik merkte dat het haar een stukje veiligheid bood als zij mocht beginnen met het lezen uit de Bijbel. Zo wist ze tenminste welke tekst ze moest lezen en begon een ander kind, dan was ze onzeker of het wel goed zou gaan met die andere tekst.

De ambtsdragers van de gemeente
Van ambtsdragers mag verwacht worden dat zij van harte meeleven met gezinnen waarin autisme voorkomt. Lees er eens een goed boek over en leef zoveel als mogelijk is mee. Probeer te bedenken wat het is om elke dag voor een autistisch kind te moeten zorgen. Of wat het betekent om getrouwd te zijn met een autistische partner.
Wat een eenzaamheid brengt dat vaak voor de niet-autistische partner met zich mee en wat een onbegrip. Telkens moet je weer rekening houden met … en hij of zij houdt nooit rekening met jou. Begrip en meeleven van de kant van de kerkenraad kan hier heel veel betekenen! Een enkele opmerking in de wandelgangen kan al zo goed doen.
Laten we als ambtsdragers onze gemeenteleden ook wijzen op goede lectuur over autisme en bijv. op de ontmoetingsdagen van christelijke organisaties. Zo heeft bij voorbeeld de vereniging Helpende Handen een contactgroep autisme die regelmatig bij elkaar komt en waar veel geleerd en veel herkenning gevonden kan worden.
Laten we onze gemeenteleden ook wijzen op de mogelijkheden van opvang van autistische kinderen door anderen, bijv. in logeerhuizen. En zo zijn er meer dingen waarin bijv. de diakenen van de gemeente gezinnen waarin autisme voorkomt kunnen bijstaan. Ik denk dan aan het aanvragen van een persoonsgebonden budget of het regelen van vervoer van en naar het logeerhuis.
Laat er in de binnenkamer van de ambtsdragers ook gebed zijn voor deze gezinnen. Naarmate zij het vertrouwen winnen en steeds meer te weten komen van de situatie in het gezin, zullen zij merken dat gebed voor dergelijke gezinnen bijzonder nodig is. Laat het er mogen zijn voor alle betrokkenen!
Laten ambtsdragers ook specifieke aandacht aan de autistische jongeren zelf besteden. Hoe zij dat doen, moet zij met hun creativiteit zelf bedenken. Iedereen heeft weer een eigen aanpak nodig. Men zou vanuit de interesse van de autistische jongere, waar hij meestal dan heel veel van afweet, iets met hem kunnen gaan doen. Rondom de verjaardag is er misschien ook wat te organiseren. Iets eenvoudigs kan soms heel veel betekenen. Wat was die autistische jongen blij met een blad over vrachtauto’s voor zijn verjaardag. Zomaar een klein cadeautje. En zo is er nog veel meer te bedenken.

C.J. Droger
(Ds. C.J. Droger is predikant in Vlaardingen.)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen