De Dode-Zeerollen op internet

Toen deze vondst te koop aangeboden werd en men ontdekte om wat voor teksten het ging en uit welke tijd de handschriften stamden, realiseerden enkele geleerden zich al gauw hoe waardevol de boekrollen waren. De omgeving van de grot werd nauwkeurig onderzocht en er werd in 1951 ook een archeologische opgraving in gang gezet van de nabijgelegen restanten van een oude nederzetting. Er werden nog tien grotten gevonden waarin handschriften verborgen waren. In totaal vond men in vijf natuurlijke en zes uitgehakte grotten de restanten van circa 800 boekrollen, een deel daarvan in speciale boekrolkruiken. Deze teksten worden naar de naam van de nederzetting de Qumranrollen genoemd of ook wel de Dode-Zeerollen. De naam Qumran- of Dode-Zeerollen is wel een beetje misleidend, want er zijn maar een paar teksten in hun oorspronkelijke vorm als boekrol gevonden (zestien rollen, waaronder één koperen rol), de rest bestaat uit fragmenten. De jonge staat Israël zag kans om alle teksten te verwerven en liet er een apart museum voor bouwen, de Schrijn van het Boek genoemd. Het Israëlmuseum heeft nu van de eerste vondst van zeven teksten er vijf online gezet. Een van deze teksten is de grote rol met het Bijbelboek Jesaja.

Ouderdom
De meeste teksten stammen uit de periode 125 vóór Christus tot 70 na Christus en zijn geschreven in het Hebreeuws. Een deel van deze teksten heeft in meerdere of mindere mate een aanwijsbare relatie met de gemeenschap die in Qumran gevestigd was, zoals de orderegels, de teksten met een liturgische functie en de astronomische- en kalenderteksten. Voor het Bijbelonderzoek zijn van belang de Bijbelboeken of gedeelten daarvan, de commentaren op Bijbelteksten, de bewerkingen of hervertellingen van Bijbelteksten, de nieuwe vertellingen rond Bijbelse figuren of nieuwe profetieën en de apocalyptische teksten. Deze vondsten werpen een nieuw licht op de ideeën en verwachtingen die er in de tijd van het Nieuwe Testament leefden. Voor het Oude Testament zijn de Bijbelteksten van onschatbare waarde voor het onderzoek van de overlevering van de Bijbel tekst. Tot de vondst van de Dode-Zeerollen waren er helemaal geen Hebreeuwse handschriften van Bijbelboeken uit de tijd van de Bijbel zelf tot eind 9e, 10e eeuw na Christus bewaard gebleven. De oudste handschriften met de volledige Hebreeuwse tekst van het Oude Testament stamden pas uit de tiende eeuw na Christus. Met de vondst van een bijna complete Jesajarol in 1947 was nu het oudste bewaard gebleven Hebreeuwse Bijbelhandschrift een handschrift uit de tijd vlak vóór het begin van de nieuwtestamentische periode en dus duizend jaar ouder dan de tot dan toe bekende boeken!

Overlevering
De moderne vertalingen van het Oude Testament zijn gebaseerd op de Hebreeuwse (en Aramese) tekst zoals die in het 10e-eeuwse handschrift (de Codex Leningradensis) opgetekend is. Oudere vertalingen zijn voornamelijk gebaseerd op gedrukte teksten van de Hebreeuwse Bijbelboeken en op de vroegste vertalingen in het Grieks en Latijn. Dat er geen bruikbare handschriften van vóór de tiende eeuw bewaard gebleven zijn ligt aan het feit dat volgens de voorschriften van de rabbijnen handschriften die onbruikbaar geworden waren (door bijvoorbeeld slijtage) of niet correct waren (door schrijffouten) vernietigd moesten worden. Nog steeds worden synagogerollen op de joodse begraafplaats begraven wanneer ze niet meer voldoen aan de eisen van leesbaarheid. Verder zijn er handschriften vernietigd tijdens de vervolgingen van de joden in de middeleeuwen, door de tegenstanders van de joden of door de joden zelf die niet wilden dat hun heilige boeken in de handen van niet-joden zouden vallen. Daardoor zijn de voorstadia van de overlevering van de handgeschreven Bijbeltekst niet meer na te gaan.
Maar met de vondst van een Bijbelhandschrift dat duizend jaar ouder is dan de Codex Leningradensis viel er een nieuw licht op de overlevering van de Bijbel. Enerzijds bleek dat er verrassend weinig verschillen waren tussen de tekst van de Jesajarol en de Codex Leningradensis. Daaruit blijkt de ongelofelijk grote nauwkeurigheid waarmee het overschrijven van de tekst door de eeuwen heen bewaakt werd. Wat weer veelzeggend is voor de betrouwbaarheid van de overgeleverde tekst van de Bijbel. Anderzijds bleken de verschillen die er zijn een aantal onduidelijkheden in de tekst op te helderen. Een mooi voorbeeld hiervan is Jesaja 53: 11. De Jesajarol heeft hier een woord extra, waardoor de zin compleet wordt: ‘Na het lijden dat hij moest doorstaan, zag hij het licht …’ (NBV). Vergelijk de vertaling NBG 1951: “Om zijn moeitevol lijden zal hij [het] zien …’.

Zie http://dss.collections.imj.org.il/ voor de Dode-Zeerollen, met Engelse vertaling van Jesajarol.
De betere lezing van de tekst in de Qumranhandschriften is verwerkt in de vertalingen die na 1951 verschenen zijn. De NBV heeft dit in de tekst zelf gedaan, met vermelding van de bewoordingen van de masoretische tekst (MT) in de voetnoten (de Masoreten zijn de overleveraars van de Hebreeuwse tekst). De HSV heeft in een aantal gevallen de Qumrantekst in de voetnoten opgenomen, soms ook in de vertaling zelf. U zou beide vertalingen eens kunnen bekijken op Jesaja. Zie 1: 31; 14: 4; 19: 9, 18; 21: 8; 23: 10; 33: 1, 8; 34: 5, 13; 41: 2; 49: 12, 24; 51: 19; 53: 11; 65: 1.

A. Drint
Dr. A. Drint is docent oudtestamentisch Hebreeuws en Bijbels Aramees aan de TUA.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen