Door het Woord verbonden

Dat heeft een donkere achtergrond. We lezen in de Bijbel dat de verkiezing van Abraham en zijn nageslacht een antwoord van God is op de opstand van alle mensen tegen Hem. Gods schepselen wilden zichzelf een naam maken en zetten zichzelf in het middelpunt, in plaats van God (Gen. 11: 1-9). Dan grijpt God in. In Genesis 12 draait God het om. Niet Abraham, maar Gód zal Abrahams naam grootmaken. Dat doet Hij niet omdat Abraham en zijn nageslacht groter of beter is, maar uit eenzijdige liefde (Deut. 7: 7, 8).
Daarmee vergeet God alle mensen niet. Hij verbindt hieraan, dat door Abraham alle geslachten van de aarde gezegend zullen worden (Gen. 12: 3). Toch zal Gods zegen voor de wereld voortaan niet losgemaakt kunnen worden van Gods specifieke liefde voor dit éne volk, waaruit de Messias geboren is.

Verbonden in hoop
Heeft dit nog steeds betekenis, nu de belofte van Genesis 12 vervuld is op het Pinksterfeest? God gaf toen immers een teken, dat de donkere vloek van Genesis 11 werd afgewend? In Genesis 11 – bij de torenbouw van Babel – konden de volkeren elkaar niet meer verstaan; in Handelingen 2 – bij de uitstorting van de Heilige Geest – verstonden mensen uit alle volkeren de volgelingen van Jezus toen zij spraken over Gods grote daden. Inderdaad: zo wordt het doel dat God in Genesis al voor ogen had bereikt, op het moment dat Jezus Christus zijn werk volbracht heeft en de Geest wordt uitgestort op alle vlees. Zo wordt het plan dat God had om zijn heil aan alle mensen zichtbaar te maken een stap verder gebracht in de geschiedenis.

Maar betekent dit nu dat Gods specifieke belofte voor dat éne volk is opgeheven, nu Israël de Messias voor een groot deel niet aanvaardt? Als dat zo zou zijn, zou dat plan van God getuigen van een uitermate wankele hoop, omdat die afhankelijk zou worden van wat mensen ervan terechtbrengen om met deze hoop te kunnen leven. Juist als Israël ter sprake komt in het Nieuwe Testament, gaat het vaak over de hoop (b.v. Hand. 28: 20, Ef. 3: 12). Juist bij Israël wordt zichtbaar dat wij hoop mogen hebben op God, die trouw blijft aan wat Hij belooft. Die trouw, onder meer zichtbaar in Gods blijvende verbond met Abraham en zijn nageslacht, is het fundament van de hoop.

Verbonden in de staat?
Op dit moment heeft het volk Israël een staat. Het is de enige plaats waar Joden onder eigen bestuur in een zekere veiligheid kunnen wonen. Maar juist de staat Israël maakt het voor veel christenen lastig om te zien dat Gods specifieke beloften voor dit volk blijven gelden. Zij zien beelden van Palestijnen die opkomen voor het recht om te blijven leven op het land, waar hun vaderen al eeuwen lang gewoond hebben. Voor deze Palestijnen, waaronder niet alleen moslims maar ook veel christenen, is Israël een bezettende macht. Wanneer wij uit het westen met deze Arabische christenen spreken over Gods verbondenheid met Israël, kunnen zij dat niet los zien van het concrete volk dat in deze staat woont, die hen het leven moeilijk maakt. Staat God dan tegenover deze christenen? Staat God meer aan de kant van Israël dan aan de kant van deze Palestijnen, eenvoudig omdat zij geen Jood zijn?

Wanneer de vraag zo gesteld wordt, vinden verschillende kortsluitingen plaats. De vraag veronderstelt dat als God specifiek met één volk verbonden wil zijn, alle daden van dat volk gezien kunnen worden als daden waar God achter staat. Wie de Bijbel kent, weet dat dat zeker niet zo is. Bovendien gaat de vraag er vanuit, dat de stáát Israël gelijkgesteld kan worden aan het vólk Israël. Ook dat is niet het geval. De vraag trekt de dingen scheef, waardoor het geheim van Gods verkiezing van Israël en van zijn trouw aan dit volk twijfelachtig lijkt te worden. Beter zou het zijn om goed te luisteren naar wat God wel gezegd heeft en op basis daarvan het gesprek aan te gaan, zowel met Joden als met Palestijnen; in het bijzonder met hen die met de Bijbel willen leven, om zo te proberen bruggen te slaan over de grenzen van het conflict heen. Daar zijn goede voorbeelden van te geven.

Verbonden door de Schepper
Ik vroeg een rabbijn van de organisatie Rabbi’s for Human Rights aan studenten uit te leggen op welke basis zij hun werk doen. Rabbi’s for Human Rights zet zich in voor rechten van Arabieren en anderen, die lijden onder onrecht. Zij laten hun stem horen en zijn solidair met de lijdende medemens, ook als zij daarmee tegen de staat Israël moeten protesteren.
De rabbijn vroeg allereerst aan de studenten, waarom de Bijbel niet begint met het boek Exodus, waarin Gods verbond met Israël staat opgetekend, maar met het boek Genesis. Het antwoord: God begon met álle mensen. Dat zal Israël dus nooit uit het oog mogen verliezen.

Met behulp van een midrasj werd dit uitgelegd. ‘Waarom werd Adam alleen geschapen?’ De Misjna, een gezaghebbend Joods geschrift uit de tweede eeuw, noemt (in Sanhedrin IV, 5 o.m.) drie redenen.

‘Ten eerste om u te leren, dat ieder die één enkel leven te gronde richt, door de Schrift beschouwd wordt alsof hij de hele wereld vernietigt; zo wordt ieder die één enkel leven redt, door de Schrift beschouwd alsof hij de hele wereld redt.’ In de schepping van één mens was de hele wereld immers al opgesloten.

‘Ten tweede: ter wille van de vrede tussen volkeren, omdat niemand tegen een ander kan zeggen: “Mijn voorouder was er eerder dan die van jou”.

En ten derde om de grootheid van de Heilige te laten zien. Immers maakt men vele munten uit één stempel en zij zijn allemaal gelijk. Maar de Koning der koningen, de Heilige, vormt ieder mens uit de éne vorm, de eerste Adam, en toch is er geen een als een ander.
Daarom behoort ieder persoonlijk te zeggen “De wereld is voor mij geschapen”.’ Zoals de wereld is geschapen ter wille van Adam, zo zal iedere nakomeling van Adam, hoe verschillend ook, dienen te beseffen dat de wereld is bedoeld voor hem of haar, om er in te leven. Dat onderstreept ieders verantwoordelijkheid: als de hele wereld gemaakt is voor mij, hoe zorgvuldig zal ik daar mee om moeten gaan.

Dat was de motivatie voor deze rabbijn om zich in te zetten voor Rabbi’s for Human Rights. Kan dit geen bruggen slaan? Als mensen aan beide zijden van het complexe conflict vanuit dit diepe besef leven, kan het Woord werkelijke verbindingen leggen. Voor ons gaf het een inzicht hoe deze rabbijnen vanuit de verbondenheid aan Gods Woord hun verantwoordelijkheid willen nemen, en schiep dit Woord ook verbondenheid met hen die, hoe anders ook, met de God van dit Woord zoeken te leven.

Verbonden door Jezus
Een nog diepere verbondenheid ervoeren de studenten bij de ontmoeting met het werk van de verzoeningsbeweging Musalaha. Deze beweging brengt Joden en Arabieren bijeen, die in Jezus geloven. In beide bevolkingsgroepen vormen zij een minderheid. Maar dat betekent niet, dat het voor hen eenvoudig is om samen te komen en te spreken over wat hen verbindt in het Woord van God. Het is een lange weg van kennismaking, verzet, overgave, verzoening en weer diepere kennismaking. Toch gebeurt het dat groepen die tegenover elkaar stonden werkelijk tot elkaar komen, gemotiveerd door het Woord van God.

Hiermee is lang niet alles gezegd. Maar ik hoop dat u ziet dat de blijvende verbondenheid van God met Israël niet betekent, dat de solidariteit met anderen minder moet worden. Verbonden door het Woord kunnen er ook vandaag metterdaad bruggen geslagen worden

M.C. Mulder
Dr. M.C. Mulder is o.a. docent Judaïca aan de TUA en de CHE.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen