‘We hopen dat gemeenten het samenwerkingstraject in zullen gaan’

Op de recente generale synode van de CGK werd een regeling toegevoegd aan de kerkorde om predikanten van gereformeerd belijden uit de PKN toe te laten op de kansel. Dat besluit staat niet op zichzelf maar is het resultaat van langere besprekingen met de Gereformeerde Bond. Ds. Mensink was als voorzitter van het hoofdbestuur van de Bond betrokken bij het besluit. Ds. Van ’t Spijker leidde als voorzitter van de deputaten eenheid van de gereformeerde belijders in Nederland van de CGK de gesprekken. Midden in de stad waar ze beiden in hun studietijd rondliepen, leggen de broeders uit waarom dit besluit een stap naar verdere eenheid is.

Geschiedenis
Aan het besluit, dat op 1 oktober werd genomen, ging een geschiedenis vooraf die al in de jaren tachtig begon. Van ’t Spijker: “Er waren in die tijd hartelijke contacten via het Contactorgaan Gereformeerde Gezindte (COGG). We merkten dat er geestelijke erkenning was met de broeders en zusters van de Hervormde Kerk, vooral met de zogenaamde Bonders. Tegelijk was het lastige punt dat ons kerkverband bij de Afscheiding afstand had genomen van een ‘zieke kerk’. Er bleven door de jaren heen gesprekken maar pas vanaf 2004 kwam er een regeling voor onze kerken om via de classis samenwerking aan te gaan met gemeenten van gereformeerd belijden binnen – nu – de PKN.“

Dominee Mensink is vanaf 2008 vanuit het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond betrokken geraakt bij de gezamenlijke gesprekken. “Al vanaf de oprichting van de Bond in 1906 hebben we een bijzondere positie in ons kerkverband. Enerzijds bindt de liefde ons aan de moederkerk, aan de andere kant ervaren we pijn en lijden vanwege het plurale, liberale karakter van ervan. Wat ons gedachtegoed betreft, vinden we ook herkenning in verschillende afgescheiden kerken. Op onze samenwerking met de CGK zijn we zuinig; het is op dit moment namelijk het enige kerkverband waarmee we officiële contacten hebben.

Geestelijke urgentie
Beide predikanten zijn diep overtuigd van de noodzaak om kerkelijke eenheid te zoeken. Als voorzitter van deputaten eenheid zoekt ds. Van ’t Spijker naar oecumene, zegt hij. “Wat je zo vaak ziet in onze kerkelijke wereld is de gedachte dat we aan onszelf wel genoeg hebben. En als we interkerkelijke contacten hebben, dan is dat vaak met het idee dat we als kerk zoveel uít te delen hebben. Persoonlijk denk ik dat God ons inderdaad veel geeft, maar daarin zijn we niet de enigen. We doen onszelf tekort als we niet van anderen willen leren en elkaar niet willen beïnvloeden.”

In de onderlinge gesprekken voelden de twee predikanten dat er nog een belangrijker noodzaak is om elkaar op te zoeken. “Ik merkte dat er een toenemend gevoel van urgentie is”, vertelt Mensink. “Toen ik ter voorbereiding op dit gesprek de correspondentie van de afgelopen twee jaar doornam, viel mij dat weer op. De secularisatie om ons heen is voelbaar, de positie van de kerk in de samenleving is anders geworden. En dat niet alleen, er is ook een geestelijke urgentie. We zijn delen van het lichaam die elkaar nodig hebben.”
Als het gaat over de noodzaak van kerkelijke eenheid, gaat Van ’t Spijker op de punt van zijn stoel zitten. Bewogen vult hij aan: “Ik denk ook aan het eschatologische aspect, aan de jongste dag. Hoe zullen we ons als kerken aan de Bruidegom voorstellen? In een hopeloos verscheurd bruiloftskleed? En is ons excuus dan dat we trouw zijn gebleven aan de beginselen van de Afscheiding?

Samenwerking
Eenheid werd vanaf 2004 wel gezocht maar kwam in de praktijk niet van de grond. Er waren nauwelijks gemeenten uit de PKN en CGK die elkaar opzochten. Van ’t Spijker: “In 2007 moesten we als deputaten eenheid inderdaad constateren dat onze inspanningen voor niets waren. De gedachte leefde dat we er maar mee moesten stoppen. Vanuit de synode is toen gevraagd om ons werk niet op te geven. Als pilot hebben we toen zeven gemeenten uit beide kerkverbanden gezocht. Daar zouden wel concrete stappen om samen te werken genomen worden. Ook deze pilot leverde niet veel op.

Toen in 2010 de kerkorde zo werd aangepast dat Hersteld Hervormde en Gereformeerde predikanten bij ons kunnen preken, betekende dat ook iets voor onze contacten met de Gereformeerde Bond. Daar hebben we ons als deputaten in de afgelopen drie jaar over gebogen, met dit besluit als gevolg.” Vanuit de achterban van de Gereformeerde Bond werden de toenaderingen met blijdschap ontvangen, zo stelde Mensink vast. We hebben als hoofdbestuur mee kunnen denken hoe we de samenwerking konden formuleren.“ Omdat de Gereformeerde Bond een modaliteit is in plaats van een kerkverband, werd de nieuwe regeling zorgvuldig geformuleerd. Bijlage 8 van de kerkorde is uitgebreid met een artikel waarin staat dat predikanten van gereformeerd belijden binnen de PKN welkom zijn op de kansel van de CGK. Van ’t Spijker: “In theorie kan nu volgens de kerkorde iedere predikant uit de PKN uitgenodigd worden. Maar het uitgangspunt is dat de kerkenraad die de predikant uitnodigt, zich er van verzekert dat deze preekt vanuit zijn trouw aan de gereformeerde belijdenis. En dat zijn er vast meer dan alleen de Gereformeerde Bonders.”

Niet alleen formeel
De deputaten eenheid lieten dit voorjaar een enquête (zie kader) afnemen over de plaatselijke samenwerking tussen Hervormde wijkgemeenten en Christelijke Gereformeerde Kerken. Daaruit bleek dat procedure en mogelijkheden om samen te werken goed bekend zijn. Toch kwam van daadwerkelijke samenwerking in de praktijk nog niet veel terecht. Van ’t Spijker: “We hebben de verwachting dat daar nu verandering in zal komen. Vanwege het synodebesluit is de aandacht er opnieuw op gevestigd. Ik hoop dat gemeenten nu bewust het samenwerkingstraject in zullen gaan. Of dat – zeker de kleine gemeentes – vanzelf zullen merken dat ze er eigenlijk niet meer omheen kunnen.” Op de vraag of de samenwerking niet juist vanuit de gemeente zelf moet komen, is Van ’t Spijker helder: “Dat is correct. Je kunt het wel stimuleren, maar het mag geen opgelegde zaak worden. Typisch voor onze kerken is de plaatselijke vrijheid die er is.”

Symbolische daad
Uit de enquête bleek ook dat er maar weinig van kansel wordt geruild. De vraag is dus of daar met dit besluit verandering in komt. Mensink: “Ik kreeg natuurlijk meteen de vraag of ik al uitgenodigd ben om te preken in de CGK. Deze week heb ik naar broeder Van ’t Spijker gemaild of we een keer kunnen ruilen, om zo een symbolische daad te stellen. We moeten nog wel even onze agenda’s naast elkaar leggen. We hopen dat er meer gemeenten zijn waar dat nu gedaan gaat worden.“ Wat dat betreft, is dit synodebesluit geen eindpunt, zo benadrukt Van ’t Spijker. “De gesprekken met de Bond gaan door en vanuit deputaten willen we de plaatselijke samenwerking voortdurend blijven stimuleren.”

Enquête Op zoek naar een band met de Bond
Drie studenten communicatie van de Christelijke Hogeschool Ede namen dit voorjaar voor deputaten eenheid een enquête af onder 29 predikanten en scribae. Dat waren er 14 vanuit de CGK en 15 vanuit de Gereformeerde Bond.

Uit de resultaten bleek een grote bereidheid tot samenwerking (27 keer). Een groot deel van de ondervraagden zag het zelfs als opdracht of roeping (12 keer). Ook bleek dat er op veel verschillende manieren al samengewerkt wordt. Die samenwerking bestaat vooral uit samensprekingen (11 keer) of diaconaal en missionair werk (14 keer). Slechts drie ondervraagden gaven aan een keer van kansel te hebben geruild.

Een samenvatting van de enquête is te zien op www.dewekker.com.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen