Wijsheid in het luisteren (Wijsheid 2)

Wat een weldaad is dat als een ander aandachtig naar je luistert. Daar knap je van op. Diep in ons verlangen we er naar dat iemand naar ons luistert. Wat is de teleurstelling groot als dat niet gebeurt. Praten is nog niet hetzelfde als luisteren naar elkaar. De Bijbel geeft ook wijsheid om ons toe te leggen op de kunst van het luisteren naar andere mensen. Dat verrijkt ons eigen leven en dat van de ander.

Wijs of dwaas
Jakobus zegt dat onze tong een klein lid is, maar pas op, het heeft een ongekend grote uitwerking. Het is net als een klein vuurtje dat een heel groot bos in brand zet. Of een klein roer dat een groot schip stuurt. Zo kan ons spreken grote gevolgen hebben: negatieve, maar ook positieve. Hoe meer we ons van die grote gevolgen bewust zijn, hoe zorgvuldiger we te werk gaan in ons spreken.

Antwoord geven vóór dat je hoort. Dat is niet alleen onbeleefd, het is ook dwaas en belachelijk. Je zet jezelf te kijk. Praatgrage mensen hebben altijd hun woordje klaar. Net als bij een quiz op tv: zij drukken op de knop nog voordat de vraag klaar is. Er is bij hen geen ruimte voor de ander, zij zien alleen zich zelf. Alleen de eigen mening telt. Ergerlijk voor de omgeving. Wat onbeleefd.
Maar het Spreukenboek noemt zo iemand ook nog dwaas. Pas op. Zo iemand is een gevaar in het leven, een valstrik voor hem zelf en voor anderen. Aan wie moeten we hier denken? Aan iemand die kwaad spreekt over een ander. Roddelen. Halve waarheden vertellen. Dat gaat er bij ons in als koek. Maar pas op, het is levensgevaarlijk.
Gelukkig is er ook de wijze. Die spreekt alleen op het juiste moment. Tot opbouw. Met inhoud. Wie denkt niet aan koning Salomo met zijn spreken in de rechtszaal: wijsheid die raadsels en levens ontknoopt.

Liefde wacht
Voor je beurt spreken is vooral gebrek aan liefde. Gebrek aan liefde om iemand de ruimte te geven. Je doet de ander te kort. Je verdiept je niet echt in wat de ander beweegt. Voor een echt gesprek is liefde nodig. Liefde vraagt een offer, het offer van tijd en aandacht. Het offer dat ik niet op mijzelf, maar op de ander gericht wil leven. Daarom is haast uit den boze. Voor een goed gesprek is innerlijke rust en overgave aan de ander nodig. Voor alles komt het op de liefde aan.

In deze spreuk gaat het niet om een algemene menselijke wijsheid, een kalenderwijsheid. Het is wijsheid die God aan ons laat zien. Ook bij ons luisteren komt het op het geloof aan. Geloof of ongeloof maakt ook hier een verschil van dag en nacht. Dat is het ontdekkende en pijnlijke van deze spreuk. Wij luisteren niet alleen slecht naar elkaar, zo doen wij ook tegenover de Here, onze God.
Denk maar aan deze voorbeelden. De profeet Jona luistert niet naar God en gaat de andere kant uit. Voordat hij echt gehoord heeft naar de opdracht van God, gaf Hij al antwoord door weg te vluchten. Hij zegt ook waarom: ik wist dat U barmhartig bent.
Ook Petrus antwoordt, voordat hij geluisterd heeft. Hoe indringend zijn Meester hem waarschuwt, hij legt het aan de kant en verloochent Jezus. Tot zijn eigen dwaasheid en schande.
Koning Saul wacht niet, maar brengt zelf het offer. Hij wordt verworpen. Wie niet luistert naar het woord van God, kan geen koning zijn.
Hoe gaan wij naar de kerk. Om echt te luisteren? Of weten wij al wat we horen willen?
Aan het begin van de kerkdienst bidden we om ’de opening van Gods Woord en de leiding door Zijn Geest’. Waarom doen wij dat? Wie gelooft in God, weet dat God ons moet leren luisteren. God moet ons hart open maken voor Zijn Woord, zodat het Woord ook doorwerkt in ons leven. Dat belooft God ook: het zal niet leeg tot mij terugkeren.

Open toekomst
Gelukkig is er ook meer te zeggen. God spreekt tot ons en maakt ons tot vernieuwde luisteraars. Op Paasavond spreekt Jezus de twee Emmaüsgangers aan. Hij laat hen eerst alles vertellen. Eerst luistert Jezus. En dan pas gaat Hij spreken. Die twee discipelen gaan dan horen als nooit te voren. Luisteren wordt voor hen opstaan uit de dood. Een nieuw begin. Gods toekomst gaat voor hen open. Zo dwaas, zo dodelijk als het níet luisteren is, zo beslissend, zo toekomstbepalend is het luisteren naar God. Alleen voor wie luistert naar Jezus gaat de toekomst open.
Wat een weldaad als mensen naar ons luisteren. Nog groter voorrecht is het als God naar ons luistert. En dan gaat spreken tot ons hart.
Laat dat ons gebed zijn: leer mij luisteren naar wat U zegt. Laat mij op de Here Jezus lijken ook in het luisteren naar anderen.

Gespreksvragen
1. Welke ervaring heeft u met iemand die slecht naar u luisterde? Ook andersom: een ’luisterend oor’? Wat doet dat met ons? Met elkaar?
2. Wat zijn uw valkuilen, uw zwakke plekken bij het luisteren? Wat uw kwaliteiten?
3. Ga na of u voldoende de grote uitwerking, positief en negatief, van het spreken beseft. Hoe kunt u zich daar in oefenen?
4. Ga eens na hoe Jezus luistert in het gesprek met de Samaritaanse vrouw (Johannes 4). Wat kunnen wij daar van leren?
5. Om welke toekomst gaat het in het gesprek met de Emmaüsgangers (Lukas 24). Hoe gaat u daar in uw leven mee om?

C.A. den Hertog
Ds. C.A. den Hertog is predikant te Leeuwarden

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen