Christelijke muziek door de eeuwen heen

Tim Dowley heeft meerdere handboeken over aspecten van het christelijk geloof op zijn naam staan. Daar voegde hij er in 2011 één aan toe over christelijke muziek. Twee jaar later is hiervan door de uitgever, die onderdeel uitmaakt van Royal Jongbloed, een Nederlandse vertaling uitgegeven. En laat ik maar met de deur in huis vallen: daar mogen we Martin Strengholt als vertaler en de genoemde uitgever dankbaar voor zijn. In een schitterend mooi boek met glanzend papier en talrijke kleurrijke illustraties wordt door Dowley, samen met 11 internationale scribenten, duizenden jaren christelijke muziekgeschiedenis in kaart gebracht.

In het eerste hoofdstuk wordt stilgestaan bij de Joodse muzikale traditie, die aan het ontstaan van de christelijke kerk voorafging. Het is verrijkend om te lezen welke muziekinstrumenten in het Oude Testament genoemd worden en welke betekenis deze hadden. Zo wordt de lezer bijvoorbeeld geïnformeerd over de Khalil, de Chatsostra en de Ugab. Als de lezer zich vervolgens afvraagt wat hier de Nederlandse namen voor zijn, zal hij of zij ontdekken dat dit een lastige vraag is. De Ugab is weliswaar in bepaalde vertalingen als orgel weergegeven, maar wie denkt dan te weten dat het om een orgel gaat zoals wij dat kennen, maakt een grote vergissing.

In volgende hoofdstukken kan de lezer ontdekken dat er in de christelijke kerk wel vanaf het vroege begin psalmen en gezangen in de kerk gezongen zijn, maar dat dit op veel verschillende manieren gebeurde en dat er niet één zuivere authentieke vorm aan te wijzen valt. De tweede ontdekking die hij of zij kan doen is dat er honderden jarenlang in alle kerken wereldwijd gezongen is, zonder gebruik te maken van enige vorm van instrumentale begeleiding. De eerste primitieve kerkorgels verschijnen tegen het einde van de tiende eeuw, niet in kerken maar in kloosters. Het oudste geschrift met orgelmuziek dateert van circa 1360. Een ontwikkeling waar honderden jaren overheen gaat.

Het boek sluit af met een analyse van Martin J.M. Hoondert over “Identiteit en muzikale oecumene: Psalmen, kerkliederen en liturgische muziek in Nederland”. Een waardevolle toegift voor de Nederlandse lezers en eveneens zeer verhelderend. De schrijver van dit hoofdstuk geeft eerlijk aan zich beperkt te voelen door zijn rooms-katholieke achtergrond, maar de protestantse lezer hoeft zich hier niet door geremd te voelen. Wat hij onder andere laat zien is dat de Souterliedekens (een Nederlandstalige psalmberijming op populaire wijsjes) in de periode van 1540 tot 1556 in totaal vijfentwintig herdrukken beleefde en door protestanten én rooms-katholieken graag gezongen werd. Pas later trad er verharding op en wendden de protestanten zich naar de berijming van Datheen en de rooms-katholieken tot het Latijn, omdat liederen in de eigen taal als ketters bestempeld werden. Aan beide zijden werd zo gewerkt aan een unieke nieuwe identiteit.

Het boek gaat niet alleen in op de ontwikkeling van de kerkmuziek door de eeuwen heen, maar beschrijft ook alle andere muziekvormen. Zo passeren Bach, Händel, het Leger des Heils, Elvis Presley, Hillsong, Opwekking en alle varianten daarnaast en daarbinnen de revue. Hoewel het een duizelingwekkende hoeveelheid informatie is die de lezer in 280 bladzijden over zich uitgestort krijgt, overheerst bij mij toch de waardering, dat de auteurs in staat zijn gebleven het boek compact te houden, en zoveel informatie zo goed leesbaar te ordenen en op een fijn ogende manier te bundelen. Op onderdelen had ik graag meer verdieping gezien, bijvoorbeeld rond de kerkmuziek in het protestantisme en in de Anglicaanse traditie. Op onderdelen had ik meer focus aangelegd. Soms had ik het gevoel een muzikale grabbelton in handen te hebben. En de vertaling is niet foutloos, maar dat hoeft in mijn ogen de lezer niet af te schrikken.

Lezing van dit boek brengt mij uiteindelijk tot de verwondering dat er al zoveel eeuwen, in zoveel verschillende talen mensen door de Heilige Geest gedreven worden om op zo uiteenlopende wijze(n), zeker niet altijd in overeenstemming met mijn persoonlijke smaak of voorkeur, uiting te geven aan het samenbindende verlangen: Ik wil zingen van mijn Heiland!

Tim Dowley, Christelijke muziek door de eeuwen heen. Uitgeverij Protestantse Pers, Heerenveen, 2013, € 27,50, 280 pagina’s. ISBN 978 90 8525 036 4

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen