Hoe ondergaan we elke zondag de preek?

Wie van de dagelijkse gang der dingen in eigen leven enige afstand probeert te nemen, zal niet ontkomen aan de conclusie dat we in ons drukke bestaan geestelijk maar al te weinig aan onszelf en aan elkaar toekomen.
Misschien mogen de zondagse samenkomsten daarin compensatie en rust bieden. Waardoor? Allereerst door het besef dat Jezus ooit heeft gezegd dat waar men in zijn naam bijeen is, Hij met zijn Geest aanwezig zal zijn. En waarbij in passende liturgische omlijsting het Evangelie van Gods genade in Christus Jezus klinkt uit de mond van een verkondiger die daartoe gerechtigd is.

Hoe ondergaan de gemeente en ik persoonlijk elke zondag de prediking? Klinkt elke zondag in de verkondiging de stem van God door? Wanneer wel en wanneer niet? Geen gemakkelijke vragen. In welke mate spelen in de verkondiging allerlei eigenschappen mee van de predikant (denk aan: herkomst, geaardheid, opvoeding, opleiding, intelligentie en de persoonlijke geestelijke instelling)? Preken maken en houden is niet gemakkelijk. Abraham Kuyper had er erg veel moeite mee. Van hem is de uitspraak: “Preken is elke week weer uit de worsteling met God tevoorschijn komen om de gemeente te (kunnen) zeggen: “Alzo zegt de Here”.” In de theologie geldt dat de prediker als dienaar van Jezus Christus sleutelmacht is toevertrouwd. Wat Jezus daarover heeft gezegd tegen zijn discipelen geldt mutatis mutandis toch ook voor de geroepen predikers van alle tijden? Dat legt én op de verkondiger én op de aan zijn zorg toevertrouwde gemeente zware verantwoordelijkheid. Hoe verwoordt de verkondiger de Bijbelse boodschap en hoe wordt die door de luisterende gemeente verwerkt?

Geen entertainment?
Wat mag de gemeente van de verkondiging verwachten? Verklaring van de Bijbeltekst die als uitgangspunt is gekozen? Een zorgvuldig gekozen liturgische omlijsting? Een boeiend betoog met voorbeelden uit het alledaagse leven? Met antwoorden ook op zingevingsvragen? Moet de predikant af en toe proberen een beetje ‘entertainment’ toe te passen om zijn gehoor te boeien? Als het voor de Bijbelse boodschap relevant is mag ook het laatste, maar cruciaal is de vraag elke zondag weer of het Evangelie van genade en vrede voor een zondig mens in de weg van bekering en geloof in zijn of haar leven werkelijk een integrale plaats heeft gekregen. En of één of meerdere van de zaligsprekingen in Matteüs 5 ook op hem of haar van toepassing mogen zijn, waarvan iets uitstraalt naar buiten. Want we zijn kerk in de wereld (zie Matt. 5: 13-16).

Malcontente kerkgangers
Ze komen in veel gemeenten voor, broeders en zusters die het inhoudelijk niet eens zijn met de prediking, die de preektrant weinig boeiend vinden of opvattingen over kerkelijke regels en voorwaarden achterhaald vinden. Als zich in de gemeente ontevredenheid over de prediking en de liturgische invulling manifesteert, leert de ervaring dat daarin vulkanische conflictstof opgeslagen kan liggen. Die is beheersbaar als er bereidheid is, zowel bij de predikant als bij de klagende leden, om in openheid en met wederzijds respect in gesprek te gaan. Aan zo’n gesprek kan door de ambtsdragers eventueel richting en stuur worden gegeven.

Ambtelijk toezicht op de prediking
Functioneert vandaag het ambtelijke toezicht op de prediking nog? Wordt dit toezicht door ouderlingen nog steeds tot hun verantwoordelijkheid gerekend? Hebben ze zich bij de aanvaarding van hun ambt rekenschap gegeven van wat te lezen is in 2 Timoteüs 2: 15 en Handelingen 20: 28?

Waaraan te denken bij deze taak? Om enkele dingen te noemen:
a. toetsing van de verkondiging aan de grondwaarheden van de Heilige Schrift, zoals de kerk die in haar belijdenissen heeft verwoord;
b. attent zijn op geestelijke ontwikkelingen in de gemeente die om correctie, bijsturing of aanmoediging vragen;
c. het signaleren van eenzijdigheid in de tekstkeuze;
d. attent zijn op de vraag of de prediking voldoende praktische spits heeft naar het leven van de gemeente toe.

Gebed voor onze predikanten
Méér dan velen weten worstelen predikanten met geloofsonzekerheid waarmee het geestelijk klimaat in onze tijd is gevuld. Het is voor hen steeds moeilijker om in de praktijk van prediking en pastoraat het groeiende gat te overbruggen tussen het theologische denken van vandaag en de zondagse verkondiging aan de gemeente. Het wordt onder theologen niet door iedereen toegegeven, maar al geruime tijd staan veel orthodoxe geloofsvoorstellingen in het theologisch denken, spreken en vooral ook schrijven ter discussie. De concrete duiding van geloofswaarheden en heilsfeiten is allang bezig vervangen te worden door vage interpretaties van die waarheden en feiten, zonder dat deze als ware gebeurtenissen nog betekenis in zichzelf zouden hebben. In de ogen van velen, zelfs in confessionele kringen, is de Bijbel steeds meer een boek van menselijke herkomst dan van goddelijke oorsprong. Jezus Christus wordt steeds sterker gereduceerd tot zijn mens-zijn en ontdaan van zijn goddelijkheid. In de ogen van velen is de leer van de Drie-eenheid niet méér dan een door mensen bedachte hulpconstructie bij het nadenken over de vraag hoe het heil van God voor mens en wereld moet worden gezien. Voor het kruis der verzoening als uitdrukking van de genade van God in Christus wordt de ruimte in het denken van onze tijd steeds kleiner. Met het voorgaande bedoel ik niet te zeggen dat deze dingen zich in onze kerkgemeenschap manifesteren. Wel om aan te tonen hoezeer in het brede kerkelijk leven de klassieke geloofsleer onder druk staat.

“Nieuwe religiositeit heeft de toekomst”, kopte onlangs een vrijzinnig blad. En het vervolgde de uitspraak met o.a. een bijdrage onder de titel: “Alle religies zijn stralen van dezelfde zon”.
Bidden we onze predikanten wijsheid en volharding toe om in verkondiging en pastoraat met overtuiging blijvend uit te gaan van de uniciteit van het christelijk geloof?

D. Koole is oud-redactielid van De Wekker en lid van de kerk van Den Haag

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen