Boekbespreking

E.A. de Boer en H.J. Boiten (red.), Godsvrucht in geschiedenis. Bundel ter gelegenheid van het afscheid van prof. dr. Frank van der Pol als hoogleraar aan de Theologische Universiteit Kampen, Uitgeverij Groen, Heerenveen 2015, € 29,95, 532 pagina's, ISBN 9789088971174
Op 30 oktober jl. heeft prof. dr. F. van der Pol afscheid genomen als hoogleraar kerkgeschiedenis van de TU Kampen. Bij die gelegenheid is hem deze kloeke, voorname bundel aangeboden met maar liefst 32 bijdragen van vrienden en collegae van Van der Pol. De bijdragen bewegen zich rond een zestal zwaartepunten. De lezer vindt opstellen met een (1.) exegetisch onderwerp, over (2.) middeleeuwse vroomheid, over (3.) de reformatie, over (4.) de belijdenis, over (5.) de geschiedenis van de stad Kampen en over (5.) Gereformeerd gisteren en vandaag. Afhankelijk van de belangstelling van de lezer is er dus altijd wel iets van zijn gading. Zeer interessant vond ik de bijdrage van professor Baars over twee kruisvaarderspreken uit de 13e eeuw. Hij bespreekt deze oude preken op zo'n manier dat we er ook vandaag onze winst mee kunnen doen. Zijn laatste conclusie geef ik graag door: ‘Echt Bijbelse, christelijke prediking roept niet op tot geweld. Zij roept tot geloof en bekering. Ik denk dat ieder dat zal beamen (…) Durven wij op maatschappelijk en politiek terrein gevaren en zonden nog wel concreet te benoemen? Bovendien: is de prediking nog wel confronterend als het gaat om onze persoonlijke zonden en schuld? Misschien (her)kennen we de werkelijke vijanden van God en zijn rijk wel niet meer …’. Het viel me op dat twee artikelen qua thematiek en uitwerking erg dicht tegen elkaar aanliggen. Ik doel dan op de stukken van De Bruijne en Harinck. Beiden willen aan Van der Pol en de lezers duidelijk maken dat Kuyper meer aandacht voor spiritualiteit en bevinding had dan in de beeldvorming is bewaard gebleven. Ze geven daarmee de nodige stof tot nadenken -en zetten vraagtekens bij bestaande vooroordelen. Dat is natuurlijk alleen maar goed. Al met al: een bundel waar Van der Pol ongetwijfeld dankbaar voor zal zijn en die voor veel lezers het nodige te bieden heeft.

C.C. den Hertog

Jan Groenleer, Waar de morgen gloort en de avond valt. Kanttekeningen bij enkele cantica. Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer, 2015, € 9,50. 91 pagina's. ISBN 978 90 239 7065 1
De Leidse emerituspredikant schreef een boekje over de drie lofzangen zoals die voorkomen in het begin van het Lucas Evangelie. Ze worden in de titel en in het boekje cantica genoemd. Met dat woord worden vanouds de liederen aangeduid die we in de Bijbel kunnen vinden, waarbij de psalmen dan niet meegerekend worden. Hij bespreekt in het boekje achtereenvolgens de lofzang van Zacharias, de lofzang van Maria en de lofzang van Simeon. We vinden een berijming van deze lofzangen in vrijwel elke Psalmbundel en in vele liederenbundels. Ze worden in onze traditie vaak gezongen in de Kersttijd. Ds. Groenleer laat een andere vorm van gebruik zien. De titel van het boekje luidt: Waar de morgen gloort en de avond daalt, woorden uit Psalm 65. En daarmee legt de schrijver een ‘link’ naar het gebruik dat in kloosters terug is te vinden, n.l. het gezongen bidden van deze lofzangen respectievelijk in de ochtend, in de avond en als afsluiting van de dag. Vanuit dat perspectief schrijft hij over deze liederen, en dat geeft er een eigen klank aan. De aansluiting bij de praktijk van de kloosters laat zich ook zien in het gebruiken van een vertaling van de drie lofzangen zoals die te vinden is in het Klein Getijdenboek, een rooms-katholieke uitgave; die vertaling is overigens ook te vinden in het Dienstboek van de Prot. Kerk Nederland.
Het boekje volgt de drie lofzangen bijna op de voet: over vrijwel elke zinsnede wordt gemediteerd, Ds. Groenleer spreekt zelf over ‘mijmeringen’. De sfeer wordt getekend waarin de monniken deze lofzangen zingen, hun zingen is bidden, en dat alleen al geeft iets wezenlijks aan! En het kleurt de dag als die begint met het zingend bidden van de lofzang van Zacharias: Geprezen zij de Heer! Meer dan eens wordt gewezen op de verbinding met de Psalmen. Bij de bespreking van de lofzang van Zacharias stelt de auteur de vraag hoe christenen deze lofzang kunnen zingen, een lied waar Israël toch zo'n belangrijke plaats inneemt. De schrijver verwijst dan naar het crucifix in de kloosterkapel dat wijst op Christus, en dankzij Hem is het dat christenen deze en de andere lofzangen ook zingen, omdat het gaat over de Redder voor Israël en de volkeren. Daarna volgt de Lofzang van Maria, ook bekend als het Magnificat. Dat Ds. Groenleer met taal weet om te gaan blijkt ook als hij bij dit Magnificat spreekt over een ‘magnifieke God’. In het bestek van een paar bladzijden komen diverse wezenlijke Bijbelse lijnen voor het voetlicht. De lofzang van Simeon wordt door de monniken gezongen vlak voor het aanbreken van de nacht. Het lied is vol van vrede en de monniken zingen en bidden die vrede uit en in, overigens niet voordat eerste een schuldbelijdenis heeft plaatsgevonden, en zo gaan ze de nacht in. Zo zet dit boekje de drie lofzangen in een ander perspectief dan we gewend zijn, en dat geeft er een bijzondere klank aan. Zelf ben ik wel benieuwd geworden naar hoe deze cantica in de vroege christelijke gemeenten hebben geklonken, maar dat valt wellicht buiten het bestek van dit boekje. Voor wie wil mediteren over deze drie liederen in het Lucas Evangelie en open wil staan voor een andere setting daarvan is dit boekje zonder meer lezenswaard.

C. van Atten, Leiden

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen