Vloek-/wraakpsalmen in de Bijbel III

Lees Psalm 137

Deze psalm is berucht geworden vanwege het slot:
Dochter van Babel, die verwoest zult worden,
welzalig is hij die u uw misdaad vergelden zal,
die u tegen ons begaan hebt.
Welzalig is hij die uw kleine kinderen grijpen
en tegen de rots verpletteren zal.

C.S. Lewis schreef: Dergelijke vloekwoorden in de psalmen zijn een uiting van geestelijke onvolwassenheid die in het N.T. gecorrigeerd wordt. Hoewel de reacties in de vloekpsalmen verklaarbaar zijn, zijn ze volgens hem grondig fout. Hij gebruikt woorden als ‘verachtelijk’, ’duivels’, ‘meedogenloos’, ’barbaars’ en ‘egocentrisch’. Wel moet gezegd worden dat Lewis anders naar vloekpsalmen ging kijken toen hem zelf veel ellende overkwam.

Vernedering
Laten we eerst het geheel van de psalm lezen om te weten uit welke geest deze woorden voortkomen. Ps. 137 is een klaagpsalm in die schrijnende situatie, dat Jeruzalem verwoest is door de Babyloniërs en er nog geen troost geput kon worden uit het herstel van de tempel. In dit lied probeert de dichter de vernederingen te verwerken die het volk zijn aangedaan. De ballingen huilen in de nabijheid van de stromen (irrigatiekanalen) van Babel. In dat verdriet zit ootmoed, schuldbewustheid voor God. Verdriet over Sion, de stad van de heerlijke ontmoeting met Jahwe. Wat missen ze die ontmoeting!
De Babylonische bewakers vragen spottend of ze nog eens een psalm willen zingen. Maar in die spottende context kunnen ze geen lied over hun lippen krijgen.
De Babyloniërs zullen in het lied immers alleen stof zoeken om de God van Israël aan te vallen. De harpen hebben ze daarom aan de wilgen gehangen. Hier is zwijgen goud.

Verlangen naar Sion
In vers 5 en 6 verwoordt de dichter hoe lief hij Jeruzalem heeft. ‘Als ik Sion zou vergeten, mag mijn rechterhand evengoed verlamd raken. En de tong mag vastkleven aan mijn verhemelte.’ Deze vorm van zelfvervloeking houdt in dat de dichter als straf dan niet meer kan musiceren en zingen. Hij wil Jeruzalem verheffen als zijn hoogste vreugde. De woorden ‘Als ik u niet gedenk’ (vers 6 midden) brengen ons bij de rijke betekenis van het woord ‘zachar’ (gedenken). Het ligt in de sfeer van Ps. 77 ‘Ik zal gedenken hoe voor dezen ons de Heer heeft gunst bewezen.’ Vanuit die enorme liefde voor God (vanuit een intens beleefd ‘JA’ naar God toe) krijgt nu ook het ‘NEE’ stem.

Verontwaardiging
Het is het NEE tegen de goddeloze Edomieten en Babyloniërs die Gods volk en daarmee God zelf geschoffeerd hebben. Obadja beschrijft hoe de Edomieten toekeken met spot en leedvermaak toen hun broedervolk door de Babyloniërs afgeslacht werd. De psalmist vraagt om die vergelding, die zij van Gods kant verdienen (lees Amos 1: 11/ Jer. 49: 7-22).
Babylon dient behandeld te worden zoals ze Israël behandeld hebben. Welzalig die dat oordeel zal uitvoeren, zegt de dichter. De Meden en Perzen zullen later dat oordeel uitvoeren over Babel en zullen kleine kinderen niet ontzien. Babyloniërs zullen in hun kinderen getroffen worden, waar zij zelf eerder heel veel Joodse kinderen hadden vermoord.
Zo gaat het immers vaak in oorlogshandelingen (zie ook 2 Kon. 8: 12).
In de WOII werden opnieuw talloze Joodse baby’s en kinderen vernietigd. Elie Wiesel schrijft dat hij nooit de nachtelijke optochten zal vergeten van al die kinderen die vergast werden. Zou dan deze psalm niet dichterbij komen?

Verlangen naar recht
Is de dichter dan uit op persoonlijke wraak? Nee, in al zijn verdriet over hoe Sion getroffen is en daarmee Zijn God, is er bij hem het verlangen dat God definitief ingrijpt in Zijn trouw aan het verbond met Israël.

God heeft de ondergang van Babel voorzegd (Jes. 13: 14-22). Deze dichter houdt God aan zijn Woord van dreiging. Is dit ver onder de maat van het Nieuwe Testament waar opgeroepen wordt vijanden lief te hebben en afstand te nemen van persoonlijke wraak (Rom. 12)? Dáár wordt immers bedoeld dat een gelovige een vijandige mens met liefde tegemoet treedt. Dat kennen we ook in het Oude Testament (Spr. 25: 21,22). Maar als genocide plaatsvindt, moet toch met geweld ingegrepen worden en recht hersteld worden!

Rom.13 spreekt ook over het zwaard van de overheid. Gezamenlijke overheden van landen mogen een schrikbewind aanpakken. Genade sluit vergelding niet uit, dáár waar Gods rechtsorde vertrapt wordt. Het grote oordeel komt eenmaal over alle kwaad. In het slot van Openbaring lezen we hoe Babel valt en Gods volk eindelijk kan juichen omdat alles nieuw wordt. Het kwaad wordt straks opgeruimd. De dichter van Ps.137 bidt erom. En in de volgende psalm (138) komt het dienen van de Heere in de tempel weer volop tot Zijn recht. Sion is verlost. Er kan gezongen worden van Gods wonderlijke wegen van verlossing. En als ’s vijands gramschap brandt, is het Zijn rechterhand die redding zal geven.

Gespreksvragen
1 Wat vindt u van de woorden van C.S. Lewis?
2 Zijn er momenten waarop u de harp aan de wilgen zou hangen?
3 De dichter houdt van Sion, van de dienst van God. Hoe is dat bij ons?
4 Wat is het geheim dat onze dichter evenals Daniël zo betrokken blijft op God, terwijl veel Joden helemaal in Babel thuis raakten?
5 Wat vindt u van de rol van de Edomieten? (Obadja) en de straf die zij ontvangen( Amos 1: 11/ Jer. 49: 7-22)?
6 Hoe komen de woorden over ‘het verpletteren van kinderen’ bij u over?
7 Hoe geeft u het lijden in de WOII een plaats? Komt in zo’n situatie Ps. 137 dichterbij?
8 Kun je een gewapend ingrijpen in oorlogsgebieden verdedigen met het recht van God?
9 Wat is de troost van het slot van Openbaring?
10 De Geest plaatste bewust Ps. 138 na Ps. 137. Wat is de verbinding?

Ds. A. Wagenaar is predikant van Almelo

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen