Boekbespreking

Dr. B. Loonstra, Willen en voelen en uitverkiezing. Hoe Arminius en Dordt nader tot elkaar kunnen komen. Uitgeverij Buijten & Schipperheijn, Amsterdam 2016, € 14,50, 136 pagina’s, ISBN 9789058818973
In dit helder geschreven boek blikt ds. Loonstra terug op het befaamde zeventiende-eeuwse conflict rond de leer van Arminius. Hij wil recht doen aan de intenties van zowel Arminius als de synode van Dordrecht, met de bedoeling om ze alsnog dichter naar elkaar toe te buigen. Loonstra laat zien hoe verschillende bijbelteksten de positie van de Dordtse Leerregels ondersteunen, en andere juist Arminius’ standpunt. Loonstra wil de tegenstelling overstijgen door in te zetten bij denken vanuit het einde in plaats van alleen vanuit het begin. Deze benadering past bij de lijn die nieuwtestamentici als Ridderbos en Versteeg hebben uitgezet. Tijd en eeuwigheid verhouden zich dan spanningsvoller dan in de traditie. Met Oepke Noordmans zegt Loonstra dat Gods eeuwige besluiten op het laatste ogenblik genomen worden. Pastoraal en theologisch is dit inderdaad winst.
Toch betekent dit inzicht vanuit nieuwere bijbelwetenschap nog niet dat Arminius en Dordt allebei ongeveer evenveel gelijk als ongelijk hebben, zoals Loonstra suggereert. Dat God de eerste is in zijn genade en niet alleen een handelaar met voorkennis, is niet een specialiteit van de gereformeerde traditie, maar is een voluit katholieke lijn. Dat kan van de beslissende positie die de mens bij Arminius krijgt, niet gezegd worden.
Loonstra typeert beide posities als respectievelijk ‘willen’ en ‘voelen’. Arminius zou het volgens Loonstra gaan om ‘willen’: je moet willen geloven, dat vraagt kennis en actie. Dordt zou daarentegen het ‘voelen’ benadrukken, het ervaren en ontvangen van Gods genade. Die terminologie lijkt me echter niet te kloppen. Zoals bijvoorbeeld Aza Goudriaan heeft aangetoond, ging het dispuut veel meer over de arminiaanse overschatting van de mogelijkheden van de menselijke wil na de val, niet over het willen als zodanig. En van de Dordtse Leerregels valt niet vol te houden dat ze insteken bij de gevoelsmatige of affectieve kant. Wel dat Gods genade voorop staat en Hij redenen neemt uit zichzelf.
Collega Loonstra heeft een bewonderenswaardige poging gedaan om een ingewikkeld conflict terug te brengen tot begrijpelijke termen, maar als die termen niet kloppen, is het ingewikkelde alleen in schijn opgeheven. Wat ook niet helpt, is dat de latere onzekerheid die gevolg was van een vertekening van de gereformeerde leer, wordt toegeschreven aan het accent van de Dordtse Leerregels op menselijke ontvankelijkheid. Arminiaanse uitwassen worden Arminius echter niet tegengeworpen (terecht overigens).
Al met al is dit een origineel, helder, pastoraal boek, dat de posities van Dordt en Arminius helaas wat te kort door de bocht neerzet. Er ligt meer tussen Arminius en Dordt dan alleen de spanning tussen willen en voelen.

A. Huijgen, Kampen

Ds. P. den Butter, Door Zijn hand. Gods voorzienigheid. Uitgeverij Den Hertog, Houten 2017, € 20,90, 253 pagina’s, ISBN 9789033128691
Dit boek bestaat uit drie delen. Ds. Den Butter beschrijft eerst hoe in de belijdenis van de kerk over de voorzienigheid van God is geschreven en hoe daarin de Schrift is nagesproken en samengevat.
Zelf vind ik het mooi en leerzaam dat ook de belijdenisgeschriften van Westminster aan de orde komen. Het gedeelte over voorzienigheid en verzoekingen is onderwijzend. Aan het einde wordt samengevat wat er in de belijdenis gevonden is over de voorzienigheid.
Het tweede deel bestaat uit wat de Schrift zegt over Gods voorzienigheid. In het begin van het boek geeft de auteur een uitvoerige verantwoording waarom dit pas in het tweede deel aan de orde komt. Hij wil wat gevonden is in de belijdenis toetsen aan wat de Heilige Schrift erover zegt en evalueren of de belijdenis ook daadwerkelijk uit de Schrift opkomt. Dit tweede deel is veruit het grootste deel van het boek. De hand van God in de heilsgeschiedenis van het volk Israël komt uitvoerig aan de orde en ook wat er in de evangeliën, de Handelingen en brieven te vinden is over Gods hand. Ds. Den Butter heeft de gave om helder en duidelijk de Schriften uit te leggen en vertolken. Verrassende dingen komen aan het licht en doen nog beter Gods voorzienige leiding uitkomen.
In het derde en laatste hoofdstuk worden thema’s behandeld als de blijvende zorg van de Schepper, onderhouding, regering, medewerking, kwaad en zonde, middelen en wonderen, gebeden.
Aan het einde het boek komt de schrijver tot de conclusie dat wat wij belijden in onze confessie in volkomen overeenstemming is met de Schrift. De confessie behoeft geen bijstelling of correctie.
Dit boek leent zich goed voor persoonlijke studie en meditatie. Verdiepend zijn met name de passages die gaan over de oudtestamentische Bijbelboeken waarin Gods hand zichtbaar wordt. Er worden heilshistorische lijnen getrokken en ook ontbreekt de persoonlijke toespitsing niet. Eerlijk worden de problemen beschreven die de belijdenis van Gods voorzienigheid oproept. Op een zorgvuldige wijze gaat ds. Den Butter in op vragen van het menselijke hart. De hand van God is de hand van die God, Die in Christus een getrouwe Vader voor Zijn volk is.

H. Polinder, Urk

Marieke Meijer, Relatiestress. De 10 beste adviezen om er grip op te krijgen. Uitgeverij Buijten & Schipperheijn Motief, Amsterdam 2017, € 13,95, 118 pagina’s, ISBN 978 90 5881 940 6
Psychologe Marieke Meijer schreef dit boekje in de serie Grip op stress. In het leven zijn allerlei sociale en psychische moeiten die stress opleveren. Met die moeiten kan iedereen, ook een gelovige, te maken krijgen. Dat geldt ook voor stress in relaties. In elke relatie zijn wel irritaties, maar soms loopt de stress zo hoog op dat je niet meer weet hoe het verder moet. Vanuit haar christelijke levensovertuiging behandelt de schrijfster tien eenvoudige inzichten om de stress aan te pakken. Het toepassen van die tips kan een positieve invloed hebben op relaties.
Met behulp van de dramadriehoek, afkomstig uit de Transactionele Analyse, legt de schrijfster uit dat we in relaties de positie van volwassene, aanklager, redder of slachtoffer kunnen innemen. Dat past zij toe op bijvoorbeeld het zuinig zijn op jezelf en je eigen grenzen bewaken, het op een nieuwe manier uitvechten van ruzies, en het omgaan met (schoon)familie. In elk hoofdstuk vinden we uitleg, onderbroken door praktijkvoorbeelden die van commentaar zijn voorzien, en her en der Bijbelteksten.
De woordkeus van de schrijfster is niet altijd de mijne, evenmin als de vanzelfsprekendheid waarmee zij over ons geliefd zijn door God spreekt. Voor wie van een dergelijke schrijfstijl houdt, kan dit boekje interessant zijn. Zoals de titel al zegt: het biedt in ieder geval voldoende adviezen waar de lezer mogelijk zijn of haar winst mee kan doen.

A.T. Peet-Vreman, Sliedrecht

Ds. A.C. Uitslag, Zorg voor jezelf! Omgaan met je lichaam. Uitgeverij Den Hertog, Houten 2017, € 9,90, 128 pagina’s, ISBN 978 90 331 2866 0
Met milde zelfspot, inkijkjes in zijn eigen leven en voorbeelden uit dat van (gefingeerde) anderen, behandelt de auteur in dit boek allerlei aspecten van de zorg voor ons lichaam en uiterlijk. Met als uitgangspunt het Bijbelse gegeven dat ons lichaam een tempel van de Heilige Geest is, passeren diverse aspecten wat betreft voeding, beweging en verzorging de revue. Daarbij is de Bijbel altijd het uitgangspunt.
Evenwichtig gaat de schrijver met de materie om. Wat hij beweert, wint aan kracht door geregeld eigen ervaringen te betrekken bij wat hij te berde brengt. En altijd laat hij zien dat het Brood des Levens belangrijker is dan een uitgekiend dieet, dat discipline in Bijbellezen verre te verkiezen is boven sporttraining en dat echte schoonheid te vinden is in het bekleed zijn met de klederen van Christus’ gerechtigheid. Tegelijk laat hij de waarde van goede voeding, sport en zelfzorg staan.
De stelligheid waarmee ds. Uitslag zijn gedachten poneert, daagt de lezer uit om zijn eigen gedachten over een en ander te formuleren. De schrijfstijl is toegankelijk. Mijns inziens is dit boek ook een aardig hulpmiddel om - bijvoorbeeld in het gezin of op een verenigingsavond - in gesprek te gaan over het onderwerp.

A.T. Peet-Vreman, Sliedrecht

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen