Taal om het ultieme kwaad te benoemen

In zijn inaugurele rede aan de Protestantse Theologische Universiteit, uitgewerkt in dit essay, sneed collega Huijgen een moeilijk onderwerp aan. Dat is moedig, zeker als je daarbij het gesprek zoekt met de seculiere cultuur. Huijgen noemt drie visies op de hel: de eeuwige straf of vergelding, de loutering die leidt tot herstel en de totale vernietiging. Het vagevuur – een variant binnen de eerste visie – is geen lightversie van de hel, maar een voorportaal van de hemel. De suggestie dat aflaten uitgevonden zijn om iets voor overleden dierbaren te kunnen doen klopt overigens niet. De aflaat was een kwijtschelding van de boetedoening voor vergeven zonden. Pas later werden er aflaten verkocht en nog weer later ontstond de aflaat voor overledenen. Huijgen vat de verschillende bijbelse lijnen beknopt en helder samen. De nieuwtestamentische Hades verwijst naar de tijd tussen sterven en eindgericht, terwijl de Gehenna staat voor het eindgericht, ‘het gericht van eeuwige pijn’. Jezus spreekt echter over Hem ‘die beide ziel en lichaam kan laten omkomen in de Gehenna. Deze tekst gaat over omkomen, vernietiging dus’. Dat laatste gaat iets te snel; het werkwoord kan ook ‘verloren laten gaan’ betekenen.

Huijgen stelt terecht dat geen van de drie visies recht doet aan alle bijbelse gegevens. Als hij die visies naast elkaar laat staan, roept dat wel de vraag op naar de verhouding tot de belijdenis. De eerste visie is immers niet alleen die van Augustinus maar ook die van de kerk der eeuwen, die verwoord wordt in de belijdenisgeschriften van de Reformatie.

Intussen is er een doorgaande lijn in de Bijbel waarin het gaat ‘om uitsluiting als gevolg van een oordeel’. Dat verbindt Huijgen met Christus’ nederdaling ter hel, die in de oosterse traditie betekent dat iedereen gered wordt omdat Christus zijn overwinning in het dodenrijk proclameert. Bij Calvijn is die nederdaling Christus’ ervaring van vervloeking en verdoemenis. Huijgen voegt daaraan toe dat de kruisiging ook een menselijk oordeel van afwijzing omvat.

In het laatste hoofdstuk licht de auteur de titel toe. De hel geeft de wereld de taal om het ultieme kwaad te benoemen en bevestigt dat het zal worden weggedaan. Het essay verwerkt op erudiete wijze gegevens uit de literatuur en de kunst en maakt ons nieuwsgierig naar Huijgens volgende publicaties over dit onderwerp.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen