Iets over relikwieën

Het is bekend, dat de oud-heidense goden- en heldencultus een voortzetting heeft gevonden in de R.K. heiligenverering. Tot in bijzonderheden gaat een vergelijking tussen beide op. Wij denken aan de relikwieën: overblijfselen van de heiligen of van hun bezittingen, soms eenvoudige voorwerpen die met iets 'heiligs' in aanraking zijn geweest. Welnu, zoals de folklorist Saintyves opmerkt: 'Tegenover iedere heidense, staat een R.K. rehkwie.' De verering van rehkwieën is geen verplichte, maar wel een aanbevelingswaardige praktijk. Dus worden in de R.K. kerken relikwieën bewaard en vereerd. De relikwieën-verering beantwoordt aan een begrijpelijke, doch gevaarlijke neiging om kontakt te willen forceren met het onzichtbare, door ceremoniële verering van het zichtbare. Dit magische streven ligt ten grondslag aan alle heidense vormen- en beeldendiensten. Men kan van een relikwieën-honger spreken, als men ziet hoe naarstig de middeleeuwse mens (en hij waarlijk niet alleen!) naar 'heilige' voorwerpen zoekt, teneinde deze, evenals de heidenen het doen, te kunnen vereren. De R.K. middeleeuwers deden vaak verre en gevaarlijke reizen, b.v. naar Rome of het Nabije Oosten om relikwieën te kopen of te stelen. Rondzwervende monniken dreven koophandel in relikwieën. Reeds Augustinus protesteerde tegen dit onheilig gedoe. De reUkwieën-honger leidde tot allerlei excessen. Bij de dood van 'heilige' personen werd er veel moeite gedaan hun gebeente in bezit te krijgen. Soms leidde dit zelfs tot vechtpartijen! Toen de H. Romualdus van Catalonië naar Italië wilde gaan, ontsnapte hij ternauwernood aan de dood. Teneinde althans zijn lichaam als relikwie te behouden, had men afgesproken de candidaat-heilige te doden. Het bedenkelijkste gevolg van de relikwieën-honger is het vervalsen van relikwieën. Veel middeleeuwse relikwieën waren niet authentiek, wat echter niets afdeed aan de wonderdadigheid. Calvijn verhaalt van een hertepoot, die in Genève als arm van de H. Antonius werd vereerd, en wonderen deed! Een brok puimsteen gold er lang als de hersenen van de H. Petrus. Een curieuze, zo niet apocriefe relikwie was, tot de Franse Revolutie, de Heilige Kaars. Deze was te Atrecht uit de hemel komen vallen, en brandde, hoewel aangestoken, nimmer op. Een in Rome gevonden schedel van de H. Fortunatus bleek, in 1668, van karton te zijn. De in Palermo vereerde beenderen van de H. Rosahe bleken, na onderzoek door de deskundige Buckland, slechts geitebeenderen te zijn. Desondanks bleven zij wonderen doen! Een vreemdsoortige relikwie werd in Saint-Omer vereerd: een stuk van het venster, waardoor de Engel Maria's huis binnenging.

Evenals in de heidense oudheid, gebeurde het in de middeleeuwen herhaaldelijk, dat eenzelfde relikwie op meer dan één plaats vereerd werd. Zo heeft men geteld: Negen lichamen van de H. Maurus, twaalf van de H. Franciscus van Paulus, twintig van Johannes de Doper, dertig van de H. Joris. Verder waren er vijfendertig kruiken van de Bruiloft te Kana, zevenhonderd dorens van de Doornenkroon, vier Heilige Lanspunten, veertig Heilige Lijkwaden, enz. (Saintyves). Naarmate de middeleeuwen verstreken, nam het aantal relikwieën onrustbarend toe. Vanzelfsprekend ook de vervalsingen. Het bijgeloof nam echter geenszins af. Eerst moesten de Hervormers het euvel van de relikwieën-verering in de wortel aantasten. Dit deed o.a. Calvijn met zijn in 1543 verschenen 'Traité des Reliques'. Als 'Traktaat der Relikwieën' is het in 1937 door Dr. Sietsma in het Nederlands uitgegeven. Het werkje is een voortreffelijk staaltje van zakelijke propaganda, opbouwende kritiek, en sprankelende geest. Om te beginnen wijst Calvijn op het onschriftuurlijke karakter der relikwieën-verering, welke, ondanks alle goede bedoelingen, al gauw tot afgoderij voert. Uit deze zonde is weer het kwaad van de relikwieënvervalsing voortgekomen. Daarom is relikwieënverering niet alleen bedenkelijk voor de ware religie, maar ook strijdig met de rede. Calvijn kende de relikwieën-verering uit eigen aanschouwing. Als kind was hij door zijn moeder ter bedevaart meegenomen naar het klooster van Ourscamp bij Noyon, waar veel beroemde relikwieën bewaard en vereerd werden. Als men, aldus Calvijn, een lijst maakte van alle relikwieën uit Europa, dan zou men al gauw inzien, dat de echtheid dier 'heilige' voorwerpen niet bestand is tegen het oordeel der rede. Calvijn stelt zo'n lijst samen van de meest bekende rehkwieën. Het blijkt, dat deze óf vals zijn, óf in veelvoud bestaan, wat praktisch op hetzelfde neerkomt. En passant ontzenuwt Calvijn menige vrome fabel. Tot in de XIXde eeuw geloofden veel Franse R.K. aan de apostoliciteit der R.K. kerk in hun land. Lazarus, zijn zusters Martha en Maria, en andere tijdgenoten van Jezus, de z.g. missie van Bethanië, zouden nog vóór het midden der eerste eeuw het Evangelie gepredikt hebben in de Provence. Reeds in de XVIde eeuw verwierp Calvijn het fabeltje van de apostohciteit! In zijn 'Traité des Reliques' veroordeelt Calvijn de verering der relikwieën als afgodisch en onredelijk. Daar nog altijd vele miljoenen gelovigen de R.K. vormen- en beeldendienst aanzien voor aanbidding in geest en waarheid, waarvan het Evangelie spreekt, blijft Calvijns.'Tractaat der relikwieën' na 4 1/2 eeuw aktueel!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen