Leiding geven aan het kerkelijke en geestelijke leven

Ergens achter in onze kerkorde staat de instructie voor de commissie van redactie van „De Wekker". Daarin worden een aantal regels gegeven die voor het goed functioneren van ons blad onmisbaar zijn. Maar wie de moeite neemt om deze regels door te lezen zal - misschien tot zijn verbazing - merken dat er eigenlijk geen aanwijzingen gegeven worden voor de inhoud van „De Wekker". Het enige dat hierover gezegd wordt is dat de hoofdredacteur in overleg met de commissie van redactie de inhoud bepaalt. Het spreekt blijkbaar zózeer vanzelf in welke richting het redactionele beleid dient te gaan, dat dit niet uitdrukkelijk aangegeven hoeft te worden. Welke richting dat is? We kunnen dat zó onder woorden brengen: Ons blad wil leiding geven aan het kerkelijke en geestelijke leven met name in onze Christelijke Gereformeerde Kerken.

Leidinggevende kerkelijke bladen
De geschiedenis heeft het bewijs geleverd dat de kerkelijke pers een heel belangrijk middel kan zijn om invloed uit te oefenen en leiding te geven. We kunnen daarbij denken aan verschillende bekende kerkelijke bladen die in dit opzicht al vele jaren hun sporen verdiend hebben. Een voorbeeld daarvan is „De Saambinder", het officiële blad van de Gereformeerde Gemeenten, dat sinds 1919 in deze kerken een leidinggevende en samenbindende plaats heeft ingenomen. En in de geschiedenis van de Gereformeerde Kerken (Vrijgemaakt) heeft „De Reformatie" een heel centrale rol gespeeld. Het blad heeft trouwens tot op de dag van vandaag een invloedrijke positie binnen deze kerken. Temidden van de bonte reeks van deze - en andere - kerkelijke bladen neemt „De Wekker" nu al 100 jaar zijn eigen plaats in. Naar mijn gedachte is die plaats wél wat bescheidener dan die van sommige andere bladen, maar binnen dit geheel heeft ons blad wel steeds zijn eigen geluid laten horen. Daarbij zouden we de vraag kunnen stellen: Op welke manier is dat door de jaren heen gebeurd? Wat was - en is - het eigen geluid van „De Wekker"? Werden er vroeger andere accenten gelegd dan nu en wanneer er veranderingen zijn hoe moeten we die taxeren? Deze wezenlijke vragen zijn het zeker waard om besproken te worden. Alleen zal dat moeilijk kunnen gebeuren binnen het kader van maar één artikel. Daarom wil ik hier niet te uitvoerig omzien naar het verleden. Het gaat veelmeer om de vraag: Hoe moet ons blad vandáág - Anno Domini 1991 - leiding geven aan het kerkelijke en geestelijke leven? Als we over deze vraag nadenken, stuiten we al snel op een aantal knelpunten. Ik wil er enkele noemen en zo op zoek gaan naar een antwoord op bovengenoemde vraag.

Ons kerkelijke leven
Het eerste knelpunt ligt in ons eigen kerkelijke leven. Vanaf 1892 is er verscheidenheid binnen onze kerken geweest. Dat heeft aanleiding gegeven tot spanningen die op bepaalde momenten hoog konden oplopen. We mogen er dankbaar voor zijn dat deze spanningen de afgelopen honderd jaar nooit zijn uitgemond in een kerkscheuring. De keerzijde daarvan is echter wél dat de verscheidenheid binnen onze kerken is gaan toenemen. De onderlinge tegenstellingen zijn groter geworden, al wisten we de eenheid te bewaren. Deze ontwikkelingen laten uiteraard „De Wekker" niet onberoerd. Het zal voor ieder duidelijk zijn dat ons blad midden in onze kerken wil staan en heel de kerk wil dienen. Dat is echter door onze interne verschillen wél moeilijker geworden. Wanneer in „De Wekker" stellige uitspraken over ontwikkelingen binnen onze kerken te lezen zijn, kan dat uitgelegd worden als „partijdigheid". Maar als ons blad niet expliciet op deze dingen ingaat, wordt het verweten kleurloos te zijn of „de kool en de geit te sparen".
Op deze manier komt de leiding die „De Wekker" wil geven onder de druk te staan van de onderlinge tegenstellingen die er in onze kerken zijn.

Concrete problemen
Daar komt nog iets bij. De spanningen binnen ons kerkelijke leven ontladen zich soms in heel concrete moeilijkheden binnen een gemeente of binnen een classis. Daarmee is natuurlijk niet gezegd dat elk binnenkerkelijk probleem zijn oorsprong vindt in onze kerkelijke verscheidenheid, maar dikwijls is het verband wél aan te wijzen. Hoe moet „De Wekker" op dergelijke situaties inspelen? Enkele concrete voorbeelden kunnen duidelijk maken welke vragen hier liggen. Als een bepaalde gemeente door tweedracht verscheurd wordt, of een classis een volgens sommigen aanvechtbaar besluit neemt inzake de contacten met de Nederlands Gereformeerde Kerk, hoe moet ons blad dan daarop reageren? Sommigen zouden wensen dat „De Wekker" in zulke gevallen „klare wijn" zou schenken en duidelijk positie zou kiezen. Als het gaat om besluiten van kerkelijke vergaderingen is dat echter meestal niet mogelijk en het is naar mijn gedachte ook niet juist. Het is niet mogelijk omdat het de redactie doorgaans aan inzicht ontbreekt hoe een kerkeraad of een classis tot een dergelijke beslissing gekomen is. En het is niet juist omdat ons blad zich op deze wijze heel gemakkelijk met dingen zou kunnen gaan bemoeien die tot de competentie van de kerkelijke vergaderingen behoren. Het terughoudend reageren op dergelijke situaties maakt „De Wekker" overigens wel kwetsbaar.

Objectief, bescheiden en duidelijk
Op welke wijze kan ons blad nu in deze situaties leiding geven aan het kerkelijke leven? Graag zou ik de volgende gedachten in overweging willen geven. Ik ben ervan overtuigd dat ons kerkelijk blad, als dat maar enigszins mogelijk is, aandacht moet schenken aan de concrete problemen waar ik zojuist op doelde. Het zal duidelijk zijn dat dit wél sober en zo objectief mogelijk dient te gebeuren. Het zou immers bijzonder te betreuren zijn als „De Wekker" „partij" zou worden in spanningsvelden die er plaatselijk of classicaal kunnen zijn. Vaak zal ons blad zich ook bescheiden moeten opstellen, zeker als het gaat om uitspraken van kerkelijke vergaderingen. Maar toch hoeft dit niet te betekenen dat de berichtgeving over dit soort zaken vaag of zweverig blijft. Met betrekking tot een aantal concrete problemen is „De Wekker" in de honderd jaar van zijn bestaan ook zeker niet onduidelijk geweest.

De erfenis bewaren
Van de concrete moeiten die meer op het plaatselijke of regionale vlak liggen, zou ik nog even terug willen komen op de verscheidenheid die over de hele breedte van ons kerkelijk leven zichtbaar wordt. In dit spanningsveld kan ons blad leiding geven door heel uitdrukkelijk aandacht te vragen voor het eigen beginsel van onze kerken. Juist rond het herdenkingsjaar 1992 worden we geroepen ons op dat beginsel en op heel ons christelijk gereformeerd-zijn te bezinnen. Daarbij zullen we onder meer heel nadrukkelijk geplaatst worden voor de opdracht om de leer zuiver te bewaren en door te geven aan mensen van deze tijd. Bij de vervulling van die opdracht kan „De Wekker" uitnemende diensten bewijzen. Ons blad kan een bijdrage leveren om de gevaren die het beginsel van onze kerken en ons kerkelijke leven bedreigen te ontmaskeren en te bestrijden. Het kan - vooral op aangevochten punten - laten zien, hoe onze belijdenis op de Bijbel gegrond is. Het kan de rijke erfenis van Reformatie en Nadere Reformatie dichterbij de mensen van deze tijd brengen Misschien moet dat nog meer gedaan worden dan nu al gebeurt. .

Hetgeestelijke leven
Met de verscheidenheid binnen onze kerken hangt samen dat er ook verschillen zijn in de wijze waarop over het geestelijke leven gesproken wordt. Naar mijn gedachte gaat het daarbij niet alleen maar om een verscheidenheid in taalgebruik - dat ook! - maar ook om een verschil in benadering. Daarom is het van de grootste betekenis dat wij onze visie op het geestelijke leven voortdurend toetsen aan de Schrift en aan de belijdenis. Het gaat er immers om dat onze benadering van het geestelijke leven op de Schrift gegrond is. Voor dat laatste is in onze kerken altijd sterk gepleit. Ik denk daarbij o.a. aan het onder ons haast klassiek geworden boek van prof. Kremer, Priesterlijke Prediking. In deze lijn zie ik ook de leiding die door „De Wekker" aan het geestelijke leven gegeven kan worden. Toegegeven, het middel bij uitstek waardoor geestelijke leiding gegeven wordt is niet een kerkelijk blad, maar de prediking. Toch klinkt de stem van de prediking Op een bepaalde manier door in de Schriftoverdenkingen en meditatieve artikelen die in ons blad verschijnen. In de kerken is soms de vraag te horen naar meer artikelen met een meditatief-geestelijk karakter. Een verzoek dat zeker de aandacht verdient. Ik zou echter nog wat verder willen gaan. Naar mijn gedachte is het goed om in een aantal bijdragen expliciet aandacht te vragen voor aspecten van het geestelijke leven. Dat is in de loop der jaren al wel gebeurd. Sommigen vonden die artikelen echter te „dogmatisch", of te moeilijk. Ik vraag me al of dat helemaal terecht is. Het staat natuurlijk buiten kijf, dat over deze dingen zo eenvoudig mogelijk geschreven moet worden. Maar het zou goed zijn om de verschillende aspecten van het geestelijke leven in deze tijd vol verwarring ook grondig aan de orde te stellen. Het zou een middel kunnen zijn om funderend bouwend en leidinggevend bezig te zijn.

Het geheim
In dit artikel heb ik slechts enkele persoonlijk gedachten willen aanreiken. Ik ben me bewust dat er vragen onbeantwoord zijn gebleven. Dit artikel heeft trouwens ook helemaal niet de pretentie om volledig te zijn.

Er zou nog veel meer te berde gebracht kunnen worden. Zo is bijvoorbeeld niet ingegaan op het feit dat het hele begrip „leiding geven" in onze tijd in een geweldige crisis terecht is gekomen. Maar ik hoop dat deze gedachten iets hebben laten zien van de moeite van het leiding geven aan het kerkelijke en geestelijke leven. Tegelijkertijd hoop ik dal deze gedachten stof bevatten om verder na te denken over de plaats en de inhoud van ons blad. Als redactie bezinnen we ons daar voortdurend op. We hopen dat het ons gegeven wordt verder te werken aan „De Wekker" en dat we daarbij leiding van de Heilige Geest ontvangen mogen. Alleen zó zal ons blad immers dienstbaar kunnen zijn en werkelijk leiding kunnen geven! Bij dat laatste denk ik aan het oude Latijnse gebed, waarin gevraagd wordt:

Kom, Heilige Geest!
Hoed de herder,
Leid hem die leiding heeft te geven,
Open de Schriften voor hem die de
Schriften gaat openen.
Deel uit aan hem die uit zal delen!

Voor de redactie van ons blad denk ik daarbij met name aan de derde regel - al zijn ook de andere hier niet zonder betekenis - :

Leid hen die leiding hebben te geven!

A. Baars

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen