W ‘Wie geeft troost aan de broer of zus?’

Onopgemerkt verlies

Op elke leeftijd van jong tot zeer oud kan het overlijden van een broer of zus grote impact hebben. Wordt het gezien, het verdriet bij broers en zussen? Wie merkt op wat het voor je betekent om iemand te verliezen met wie je opgroeit of opgegroeide? Kind van dezelfde ouders of ouder, een broer of zus met wie je een levenslange band hebt. Vaak zien anderen de rouw van broers en zussen over het hoofd en krijgt het verdriet geen of nauwelijks aandacht. Ouders, echtgenoot en kinderen van de overledene ontvangen troost en begrip voor het verlies. Maar wie geeft troost aan de broer of de zus?

Om hier aandacht voor te vragen ga ik in een serie van vier artikelen in op het overlijden van een broer of zus. Na dit eerste inleidende artikel gaan de volgende artikelen over de betekenis van het overlijden van een broer of zus. Het tweede artikel richt zich op de eigen leeftijd, in welke fase van je leven overleed je broer of zus? Het derde artikel gaat in op de relaties tussen broers en zussen en het laatste artikel geeft aandacht aan de reacties van anderen.

Bloedverwant

Samen met onze ouders zijn onze broers en zussen de bloedverwanten die ons het meest nabij zijn. De relatie met hen maak je het langst mee in je leven. Je ouders zijn beiden vaak rond je 65e of eerder overleden. De meesten ontmoeten hun echtgenoot pas als jongvolwassene. Maar er zit tussen jou en je broers en zussen vaak maar een paar jaar, je groeit met hen op, wordt met hen volwassen. Ouders en broers en zussen bepalen in belangrijke mate onze eerste levensfase. We leren het leven kennen in dit gezinsverband, we leren met elkaar om te gaan en met de eigen emoties en die van broers en zussen. We komen erachter wie we zijn, onze identiteit vormt zich. Je kiest niet wie je broer of zus wordt, maar je bent door geboorte met elkaar verbonden. En hoewel je van dezelfde generatie bent, verhoud je je niet op dezelfde manier tot elkaar als tot vrienden, echtgenoot of echtgenote of andere gelijkwaardige relaties. Hoe je als broers en zussen met elkaar verbonden bent, wordt namelijk meer bepaald door de gezamenlijke ouders dan door elkaar. Broers en zussen spelen met elkaar, maken ruzie met elkaar en maken het ook weer goed.

Ze zijn beste vrienden en kunnen ook van elkaar verwijderd raken. En daarin speelt de eigen plek ten opzichte van de ouders en de verbondenheid met hen een rol. Het gaat om een levenslange relatie als het je gegeven is, kostbaar op allerlei momenten in het leven. En je blijft de broer of zus van ... ook als hij of zij is overleden.

Aandacht

Als een kind of volwassene overlijdt, gaat over het algemeen de meeste aandacht uit naar de ouders, naar de echtgenoot of echtgenote en naar de kinderen van de overledene. Tot zo’n twintig jaar geleden was er weinig aandacht voor het verliezen van een broer of zus. Maar de laatste jaren stijgt de belangstelling hiervoor in de media, in artikelen en in boeken die specifiek hierover gaan, zoals de boeken van Minke Weggemans. Bijvoorbeeld: Als je een broer of zus verliest en Broers rouwen ook, verhalen van broers over het verlies van een broer of zus.

In de Bijbel komen we ze ook tegen, broers en zussen en hun onderlinge relaties. Om er een aantal te noemen: de broers Kaïn en Abel; Sem, Cham en Jafet; Abraham, Nachor en Haran; Jakob en Ezau; de zussen Lea en Rachel; Mirjam en haar broers Aäron en Mozes; David en zijn broers; de broers en zussen van de Here Jezus; Marta, Maria en hun broer Lazarus. Over sommigen vertelt de Bijbel meer, van anderen weten we alleen hun naam en bij welke familie ze behoorden. Van sommigen lezen we over hun sterven, van anderen weten we niet wanneer ze gestorven zijn. Drie van hen, van wie meer bekend is, ook in hun onderlinge relaties, wil ik naar voren halen. Zelfs het sterven wordt van alle drie beschreven. Het zijn Mozes, Aäron en Mirjam.

Mirjam, Aäron en Mozes

Twee broers en een zus: Mirjam, Aäron, Mozes. In volgorde van leeftijd. Aäron was drie jaar ouder dan Mozes (Exodus 7:7). Van Mirjam weten we haar leeftijd niet, maar gezien de geschiedenis van de geboorte van Mozes was ze een aantal jaren ouder dan Aäron. Alleen de eerste jaren van zijn leven groeit Mozes met hen op, daarna komt hij in een andere familie, waar hij de naam Mozes krijgt. Ze zijn met elkaar verbonden doordat ze broer en zus zijn, maar in de geschiedenis van de uittocht zijn ze ook op een ander niveau met elkaar verbonden. Mozes is de leider die het volk Israël uit Egypte leidt en direct met de Here God spreekt. Aäron is de priester en Mirjam de profetes, beiden hebben op een indirecte manier contact met de Here God. Drie taken die de Here God hun gegeven heeft ten dienste van de redding van Zijn volk Israël. Een sterk trio, ook doordat ze broers en zus zijn.

Mirjams sterven

Wie van hen overleeft de andere twee? Numeri 20 beschrijft het sterven van zowel Mirjam als Aäron. Het begint met het sterven van Mirjam en ongeveer vier maanden later sterft Aäron. Over Mirjams sterven staat er kort en feitelijk: ‘Daar stierf Mirjam en zij werd er begraven’ (Nu-meri 20 vers 1). Het ‘daar’ is in Kades, de plaats waar het volk weigerde het beloofde land binnen te gaan (Numeri 13). Mirjam sterft als eerste van de drie. Rouwden Mozes en Aäron om hun zus? Het staat nergens. Voor Mozes is zij de oudere zus die over hem waakte toen hij in de Nijl in een mandje lag, de zus die ingreep en een plan had toen de dochter van de farao haar broertje vond. Voor Aäron was zij de oudere zus met wie hij een gelijke positie deelde onder leiding van Mozes. Ze vonden elkaar in die positie, Mirjam had invloed op Aäron, zij voert het woord als ze kritiek uiten op Mozes’ gedrag en hogere positie (Numeri 12). Waren Mozes en Aäron door haar overlijden van slag en ging het mede daardoor mis toen het volk klaagde over gebrek aan water (Numeri 20)? Haar overlijden was nog maar zo kortgeleden.

Aärons sterven

En dan kondigt God het overlijden van Aäron aan. Het volk Israël bevindt zich bij de berg Hor. God geeft Mozes en Aäron opdracht de berg op te gaan met Aärons zoon Eleazar. Voordat Aäron sterft draagt hij zijn hogepriestelijke taak over op Eleazar. Wat er gebeurt bij het bestijgen van de berg door deze drie mannen, bij het overdragen van de kleding en bij het weer afdalen van twee van hen, heeft een officieel en een relationeel karakter. De hoofdzaak is de overdracht van de hogepriesterlijke functie van Aäron op zijn zoon Eleazar. In die zin liepen de leider van het volk, de hogepriester en de toekomstige hogepriester de berg Hor op. Zo keek het volk Israël hen na. En zo zag Israël de leider van het volk en de nieuwe hogepriester naar beneden komen. Maar op relationeel niveau lopen hier twee broers en een zoon omhoog en komen er een oom en neef naar beneden. Wat gebeurde daar? Wat zeiden ze tegen elkaar bij het uittrekken en overdragen van de priesterkleding? Huilden ze? Namen ze afscheid van elkaar? Het volk rouwt dertig dagen om de hogepriester Aäron. Mozes rouwt om het sterven van zijn broer en van de hogepriester. Heeft Mozes in die dertig dagen ook om Mirjam gerouwd?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen