Familie (6) – Hoop en geduld

Dit waren vragen in de inleiding van het eerste artikel over generaties. De lezer heeft gemerkt dat hier geen pasklaar antwoord op kwam, geen antwoord dat gelijk de oorzaak van het probleem duidelijk maakt. Zowel ouders als kinderen is gevraagd om op onderzoek uit te gaan. Onderzoek naar de familiegeschiedenis en naar de tijd en omgeving waarin voorouders, ouders en kinderen opgroeiden. Om inzicht en begrip te krijgen voor hoe dingen konden gebeuren, soms door eigen handelen, soms zonder er invloed op te hebben. Ouders van toen waren niet verantwoordelijk voor de Tweede Wereldoorlog en de gevolgen daarvan voor hun gezin. Ouders van nu zijn niet verantwoordelijk voor de lockdown onder covid-19 met de consequentie van thuiswerken en tegelijk de kinderen lesgeven en bezighouden. Toch kunnen kinderen als ze volwassen zijn terugkomen op deze tijd en onrecht hebben ervaren, omdat bijvoorbeeld een van hen vaker dan broer of zus de snelle laptop van zijn vader mocht gebruiken voor het schoolwerk. Wat helpt is om te zien hoe ouders probeerden om behoedende ouders te zijn en welke last ze zelf droegen in hun jeugd.

Zowel ouders als kinderen hebben rekening te houden met de plek die de Here God hun gaf, een plek die hun relatie bepaalt. Voor kinderen betekent het dat, wanneer zij hun ouders eren, zij daarin de Here God eer geven. Voor ouders betekent het dat zij aan hun kinderen doorgeven wat zij van de Here God ontvingen. En dat hun eren wederzijds is: kinderen eren hun ouders en ouders eerbiedigen wat kinderen hun geven, in elke levensfase weer anders.

Betrouwbaar

De pastor kijkt bij contextueel pastoraat niet zozeer naar wat ontbreekt, maar naar wat bindt. Wanneer gezien wordt welke momenten een vader, moeder of kind wel te vertrouwen was, kan dat mildheid geven. Waar is betrouwbaar handelen zichtbaar? Berend groeide op in een gezin waarin zijn moeder er vaak niet was vanwege psychische problemen en zijn vader zich onderdompelde in zijn werk. Toch bewaart Berend goede herinneringen aan de zondagmiddagen waarop zijn vader hem en zijn broer meenam om autotochten te maken.

Hoop

Voor ouders is er de voortdurende hoop dat het weer goed komt tussen hen en hun kind. Maar dat geldt niet alleen voor ouders; ook kinderen verlangen naar een goede relatie met hun ouders, ook al is dat niet altijd even zichtbaar. Bepalend hierin is het diepe besef van verbondenheid, omdat ze van deze ouders het leven kregen. Voor christelijke ouders en kinderen is de hoop meer dan alleen het ‘hopen dat het weer goed komt’. De christelijke hoop is gebaseerd op wat God heeft gezegd en gedaan, zoals Petrus schrijft dat God Jezus heeft opgewekt uit de doden en Hem heerlijkheid gegeven heeft, zodat ons geloof en onze hoop op Hem gericht zijn (1 Petr. 1: 21). Dat is waar het voor ouders en kinderen allereerst om draait bij hun hoop op verbetering in de relatie, dat hun geloof en hoop op God gericht zijn. Het is een hoop die het hart lichter maakt. Lichter, niet alleen vanwege het besef dat de Here God de toekomst in handen heeft, maar ook doordat ouders en kinderen de zorgen die ze om elkaar hebben aan God overlaten.

Tijd

Maar wat kan het moeilijk zijn om het over te laten, aan God of aan wie dan ook. Want als kinderen het contact verbreken, tijdelijk of voor onbepaalde tijd, dan kan de voortschrijdende tijd een vijand worden. Er gaat zoveel verloren in die tijd zonder contact: feestelijke en droevige gebeurtenissen, maar ook gewone en alledaagse contacten die, onuitgesproken, bevestigen dat je bij elkaar hoort. Bij veel spanning in de relatie is het mogelijk om tijdelijk geen contact te hebben. Om tot rust te komen en vanuit die rust het contact weer te zoeken. Om afstand te hebben en vanuit die afstand beter te zien wat als kind je plek is richting je ouders, eigen keuzes te maken en te bepalen hoe je verantwoordelijk wilt zijn in de relatie. Ouders ervaren het vaak als afwijzing, maar daar ligt voor het kind niet het accent, dat ligt voor hen meestal op het zelfstandig willen beslissen.

Naar deze tijd – waarin geen contact is – kijken als een vijand, plaatst de tijd onder een somber perspectief. Maar door deze tijd in christelijk perspectief te plaatsen, ontstaat er zicht op de hoop. Wij ontvingen de hoop op God door de opstanding van onze Here Jezus Christus. Hij kwam op de juiste tijd, en door Zijn gehoorzaamheid aan Zijn Vader werden Zijn sterven en opstanding beslissend voor de toekomst van ons mensen. De tijd die we in Christus ontvangen, is een tijd waarin we dagelijks opnieuw genade en vergeving krijgen, we mogen telkens opnieuw beginnen. Dat geldt ook voor de relatie tussen ouders en volwassen kinderen: in Christus ligt de toekomst open en is een nieuw begin mogelijk. Liesbeth had gebroken met haar ouders. Ze had twaalf jaar geen contact meer met hen. Maar toen haar broer belde om te vertellen dat haar vader ernstig ziek in het ziekenhuis was opgenomen, kwam ze en hielp ze mee in de zorg voor haar vader.

Geduld

Wanneer het contact tijdelijk is opgeschort, is het lastig om te bepalen wanneer het tijd is om weer contact te zoeken. Het is verleidelijk om het vooruit te schuiven. Wat bij tijdelijk opschorten kan helpen, is het al van tevoren afstemmen van een datum of periode om elkaar weer te spreken. Dat geeft rust en tegelijk een focus op het nadenken over de relatie. Anders is het wanneer ouders en kinderen jarenlang geen contact hebben. Als zoon of dochter dan ineens belt of een berichtje stuurt om langs te komen, geeft het veel onzekerheid. Waar ga je het over hebben? Bespreek je moeilijke onderwerpen? Waarom nu? Hoewel het verleidelijk is om ermee om te gaan als een normaal bezoek, alsof het kind wekelijks komt, moet er toch een moment zijn waarop over de relatie gesproken wordt. Zonder spreken daarover blijft voor zowel ouders als kinderen een gevoel van onzekerheid en ontevredenheid in de relatie. Het Engels heeft de uitdrukking elephant in the room, olifant in de kamer. Bedoeld wordt dat iedereen in de kamer de olifant ziet en er last van heeft. Hij neemt ruimte in. Maar niemand praat erover en ieder doet alsof de olifant er niet is.

Er is veel geduld nodig als de relatie gespannen is. Daarbij is het van belang om twee dingen in het oog te houden: om niet onverschillig te zijn en om te dragen. Niet onverschillig zijn: het zien van gebrekkige of beschadigde relaties als een gegeven dat bij het leven hoort, doet geen recht aan hoe de Here God het leven bedoeld heeft. God zag dat het goed was. Daarom mag deze gebrokenheid ons niet onverschillig laten, mogen we er niet in berusten als iets wat nu eenmaal zo is. Daarnaast gaat het om geduld om te dragen: als volgelingen van Christus hebben we hoe dan ook met lijden te maken. Het vraagt van ons om staande te blijven als alles lijkt in te storten, om niet te bezwijken onder de druk. Jezus vraagt Zijn volgelingen om achter Hem aan te komen, zichzelf te verloochenen en dagelijks zijn kruis op zich te nemen (Luk. 9: 23). In relaties gaat het vaak om verdragen. Kunnen ouders en volwassen kinderen dat? Van elkaar verdragen dat de ander anders is? Dat ze verschillend zijn?

Ongenoemd

In deze artikelenserie was de aandacht gericht op de relatie ouders en hun volwassen kinderen. Velen bleven daar in ongenoemd, maar ze spelen wel een belangrijke rol in de relaties. Ook zij blijven in het blikveld bij gesprekken in het contextueel pastoraat: kleinkinderen, eventuele overgrootouders, broers en zussen, partners en andere belangrijke personen.

Voor wie meer wil weten

Voor ouders:

Als banden knellen. Over relatie pro blemen tussen volwassen kinderen en hun ouders, Jaap van der Meiden, Serie Praktisch & Pastoraal. Uitgeverij Groen, Heerenveen 2003, alleen antiquarisch, 127 pagina’s, ISBN 90 5829 2444 Als kinderen andere wegen gaan, Margriet van der Kooi en Wim ter Horst, Uitgeverij Filippus, Heerenveen 2012, € 15,99, 200 pagina’s, ISBN 978 90 76890 272

Over contextueel pastoraat:

De onvermoede derde. Inleiding in het contextueel pastoraat, Hanneke Meulink-Korf en Aat van Rhijn, Uitgeverij Meinema, Zoetermeer 2003, € 22,50, 260 pagina’s, ISBN 978 90 2113 8213

Uit betrouwbare bronnen. De pastorale praktijk vanuit contextuele optiek. Marianne Thans (red.), Uitgeverij Meinema, Zoetermeer 2007, € 12 (bij st. contextueel pastoraat), 352 pagina’s, ISBN 978 90 2114 1473

De onverbrekelijke band. Inleiding & ontwikkelingen in de contextuele therapie van Nagy, Annelies Onderwaater, uitgave Pearson Amsterdam 2018, € 25,50, 227 pagina’s, ISBN 978 90 4303 6405

Opleidingen

Stichting Contextueel Pastoraat, www.contextueelpastoraat.nl. Voor predikanten en kerkelijk werkers.

Instituut Contextuele Benadering, www.icbnederland.nl. Voor professionals in de hulpverlening of de kerk.

Stichting Koinonia, www.koinonia.nl. Voor hen die pastoraal werker willen worden, in de hulpverlening werken of zoeken naar persoonlijke groei.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen