‘Rutte IV, de regering die er eigenlijk niet had mogen komen’

Rutte III had zoveel brokken gemaakt en premier Rutte had zich zo onbetrouwbaar getoond, dat iedereen, ook de vier partijen die Rutte III vormden, zei: het roer moet om. Er is een nieuwe bestuurscultuur nodig en daarvoor heb je een nieuwe leider nodig. Maar de Spreukendichter zei het al: Het hart des mensen overdenkt zijn weg, maar de HERE bestuurt zijn gang (Spr. 16: 9). Vrij vertaald in ons spreekwoord: de mens wikt, God beschikt. We hebben een nieuwe regering met precies dezelfde vier partijen, onder leiding van precies dezelfde premier.

Rutte IV heeft wel de ambitie om het anders te doen. Ze hebben dat zichtbaar proberen te maken door veel nieuwe gezichten aan te trekken voor een ministerschap of staatssecretariaat. In sommige gevallen was dat wel zuur voor bewindslieden die vier jaar lang geploeterd hebben om het land te dienen en aangaven best nog verder te willen, maar vervangen zijn. Ik denk aan staatssecretaris Blokhuis van de Christen- Unie. Het speet hem dat hij niet mocht blijven. Ik had het hem gegund. Mijn primaire gedachte was: Zo ga je niet met je mensen om, vooral als christelijke partij. Als kerkenraad denk je echter ook aan de toekomst en moet je jongeren de kans geven als ambtsdrager ervaring op te doen en in het ambt in te groeien. In de kerk is aftreden als ambtsdrager na vier jaar zelfs in de kerkorde geregeld. Ik begrijp het, dat het in de politiek net zo kan gaan. De ChristenUnie levert nu zelfs de jongste bewindspersoon met de 31-jarige Maarten van Ooijen.

Hand in eigen boezem

Het motto van het nieuwe kabinet, zoals verwoord in de titel van het coalitieakkoord, is: Omzien naar elkaar, vooruitzien naar de toekomst. Het had het thema van een preek kunnen zijn. Het eerste werd ons regelmatig door premier Rutte aan het slot van zijn persconferenties over de coronamaatregelen op het hart gedrukt: denk aan elkaar met een kaartje of een telefoontje in situaties dat sociale contacten gevaarlijk zijn.

In het coalitieakkoord is het vooral een boodschap die de nieuwe regering aan zichzelf richt. Het is niet zonder reden dat het eerste hoofdstuk gaat over het herstel van het vertrouwen van de burgers in de overheid. De vorige kabinetten Rutte lieten op dit punt grote steken vallen, met als climax de kindertoeslagenaffaire. Ook ziet de nieuwe regering in dat aan de inwoners van Groningen te vaak mooie beloftes zijn gedaan, die niet nagekomen konden worden. En wie online wel eens een debat volgt tussen de regering en de Tweede Kamer kan schrikken van het ruwe taalgebruik en de persoonlijke aanvallen op een minister of collega. Het ‘omzien naar elkaar’ houdt daarom voor deze regering ook in dat ze kritisch naar zichzelf kijkt. Meteen al in het Voorwoord wordt gezegd dat de overheid door begrijpelijk, bereikbaar en aanspreekbaar voor de burgers te zijn en terug te gaan naar de menselijke maat, het vertrouwen van de burgers wil herstellen. De hand wordt in eigen boezem gestoken en ook bij de presentatie sloegen de vier fractievoorzitters een bescheiden toon aan. Ze beseffen dat hun nieuwe relatie nog iets van een verstandshuwelijk heeft en dat er relatietherapie nodig is. Maar een huwelijk dat door diepten is gegaan, kan er sterker uitkomen.

De kanttekening die gemaakt moet worden, is dat op bepaalde principiële onderwerpen is afgesproken, dat de partijen elkaar vrij laten. Dit geldt met name de voor de ChristenUnie zo belangrijke medisch-ethische vragen. Bekend is dat deze partij en D66 op dit gebied tegenpolen zijn. D66 maakt zich sterk voor verruiming van abortusen euthanasieregels terwijl de ChristenUnie daar juist tegen waarschuwt. Er is een manier gevonden om toch samen een regering te vormen. Het wordt aan het geweten van ieder Kamerlid overgelaten hoe te kiezen als deze kwesties aan de orde komen. Het liberale deel van de coalitie is ver in de meerderheid. Dat tekent het geestelijk klimaat in ons land. De weerhoudende kracht van de christelijke traditie brokkelt langzaam af. Het is best opmerkelijk dat de nieuwe regering opnieuw uit twee christelijke partijen bestaat. Dat was alleen mogelijk door elkaar op deze punten de ruimte te geven. Dat het zover is gekomen, is te betreuren. Het is wel de realiteit waarin we staan.

Miljarden voor de toekomst

Het tweede van de titel van het coalitieakkoord is het vooruitzien naar de toekomst. Niet verrassend om dat als regering te doen, want regeren is vooruitzien. Met dit deel van het motto wordt gedoeld op de plannen die er zijn voor het klimaat, het onderwijs (de jeugd is de toekomst) en de woningmarkt. Miljarden en miljarden euro’s worden aangewend voor de CO2-reductie, stikstofreductie, de bouw van 100.000 woningen per jaar en meer salaris in het basisonderwijs en herinvoering van de basisbeurs voor studenten. Er is op gewezen dat deze grote uitgaven een hypotheek leggen op toekomstige generaties. Die zullen voor de schulden opdraaien. Het tweede gebod spreekt over de misdaad die vorige generaties hebben begaan, die bezocht wordt aan de tweede en derde opvolgende generatie. Dat gaat over het beeldverbod, een andere situatie. Maar wel is duidelijk dat het Gods bedoeling niet is dat kinderen en kleinkinderen zullen lijden onder verkeerde keuzes die hun ouders maakten.

Het verweer van de regering is dat als dergelijke bedragen nu niet worden geïnvesteerd, de komende generaties überhaupt geen fatsoenlijk leven zullen hebben. Het dilemma is duidelijk. Risico met zoveel geld is wel of alles adequaat besteed zal worden.

Omhoog kijken

De toekomst waar dit kabinet naar vooruitziet reikt tot 2050, dat is over een kleine dertig jaar. Dat is ver vooruit en dat hangt samen met de ingrijpende problemen die aangepakt moeten worden. Het gaat hier dan ook over het motto van een regeerakkoord. Als het het thema van een preek zou zijn, zou de horizon een heel stuk verder reiken. De kerk belijdt een eeuwige toekomst. Al onze jaren zijn Anni Domini, jaren van de regering Jezus Christus. En de overheid, van welke naam dan ook, is de dienares van God. Het is daarom te weinig om Rutte IV slechts het voordeel van de twijfel te geven. Dan liever zoals Gert-Jan Segers het bij de presentatie van het akkoord verwoordde: op hoop van zegen. Een zegen voor de overheid, waar de kerk om bidt. Want de kerk kijkt niet alleen om zich heen en vooruit, maar ook naar boven.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen